31 stycznia 2020 r. Wielka Brytania Unię Europejską, a 31 grudnia 2020 roku zakończył się okres przejściowy. Oznacza to zmianę zasad korzystania z opieki zdrowotnej od 1 stycznia 2021 roku . Od 1 tego dnia prawo do korzystania z opieki zdrowotnej przysługuje wyłącznie na zasadach uregulowanych w dwóch dokumentach:

  • umowie wyjścia
  • umowie o współpracy nazywaną też umową handlową

To oznacza, że osoby posiadające kartę EKUZ zachowają  prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, jeżeli są objęte przepisami jednej z wymienionych umów.  Z tym, że umowa wyjścia ma większy zakres przedmiotowy.  I to ona jest przede wszystkim ważna dla Polaków mieszkających i ubezpieczonych w Wielkiej Brytanii. Polacy, którzy mieszkają w kraju i chcą wyjechać do Wielkiej Brytanii, np. w celach turystycznych podlegają umowie o współpracy.

Kogo i na jakich zasadach obejmuje umowa wyjścia

Umowa wyjścia obejmuje osoby, które przed końcem okresu przejściowego znajdowałeś się w sytuacji transgranicznej dotyczącej jednocześnie państwa UE i Zjednoczonego Królestwa, np.:

  • będące obywatelem Polski mieszkającym i ubezpieczonym w Zjednoczonym Królestwie,
  • będące obywatelem Zjednoczonego Królestwa podlegającym polskiemu ustawodawstwu,
  • będące obywatelem państwa trzeciego legalnie mieszkającym w Polsce, lecz zatrudnionym w Zjednoczonym Królestwie.

Osoby objęte umową wyjścia zachowują wszystkie prawa wynikające z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, czyli wszystkie uprawnienia, które przysługiwały przed brexitem.

Kogo i jak obejmuje umowa o współpracy

Z kolei umowa o współpracy obejmuje osoby, które nie znajdowały się w sytuacji transgranicznej, ale podlegały ustawodawstwu państwa członkowskiego lub ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa. Umowa o współpracy obejmuje swoim zakresem podmiotowym obywateli UE, Zjednoczonego Królestwa oraz obywateli państw trzecich legalnie mieszkających w Zjednoczonym Królestwie lub w państwie członkowskim. Są to np.:

  • obywatele Polski mieszkający i pracujący w Polsce,
  • obywatele Zjednoczonego Królestwa podlegający ubezpieczeniu brytyjskiemu,
  • obywatele Australii mieszkający i podlegający ustawodawstwu polskiemu.

Na podstawie umowy handlowej przysługują prawa ściśle w niej określone. Np. umowa handlowa nie będzie miała zastosowania do świadczeń rodzinnych czy do usług poczęcia wspomaganego. Daje jednak prawo do leczenia i skorzystania z karty EKUZ.

Karta EKUZ a brexit

Najwięcej Polaków pyta, czy mogą posługiwać się Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) w trakcie tymczasowego pobytu na terenie Zjednoczonego Królestwa. - Tak - odpowiada Sylwia Wądrzyk, rzecznik Narodowego Funduszu Zdrowia. - Osoby mające EKUZ nadal będą mogły korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej w czasie tymczasowego pobytu w Zjednoczonym Królestwie na dotychczasowych zasadach - podkreśla.  Aktualne karty EKUZ zachowują ważność do czasu upływu terminu ich ważności lub utraty uprawniania. Zatem posiadacze tych kart, mogą z nich skorzystać podczas wyjazdu turystycznego do Londynu. Świadczenia zostaną im udzielone w razie nagłego zachorowania, wypadku, zaostrzenia objawów choroby przewlekłej itp. EKUZ należy okazać bezpośrednio brytyjskiemu świadczeniodawcy. W sytuacji nagłej, gdy ktoś nie ma karty przy sobie, możesz zwrócić się do NFZ o wystawienie certyfikatu tymczasowo zastępującego EKUZ.

Osoby mające brytyjskie karty EKUZ (z ang. EHIC) również zachowują swoje uprawniania do leczenia niezbędnego w Polsce.  Oznacza to, że dotychczasowe karty EKUZ UK pozostają ważne do daty wskazanej na karcie i powinny być akceptowane przez polskich świadczeniodawców. Dotyczy to zarówno nowo wydawanych kart CRA z hologramem, wydawanych studentom kart CRA z oznaczeniem PL, jak i pozostających w obiegu kart wydanych przed zakończeniem okresu przejściowego.

Czy można otrzymać dokument potwierdzający ubezpieczenie, czyli S1

Osoby uprawnione do świadczeń zdrowotnych w Polsce, czyli osoby ubezpieczone lub uprawnione na podstawie przepisów szczególnych mogą strać się o dokument S1. Jest on wydawany tym, którzy chcą się przeprowadzić do Wielkiej Brytanii lub innego państwa UE/EFFTA. Osoby ubezpieczone w Wielkiej Brytanii i przeprowadzające się do Polski, dokument S1 powinny uzyskać od ubezpieczyciela brytyjskiego. Po otrzymaniu dokumentu S1 zarejestruj go w oddziale wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce, oddział NFZ wyda poświadczenie uprawniające do pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych w Polsce.

Po 31 grudnia 2020 r. poświadczenia wydane na podstawie dokumentu S1 lub formularzy E106, E109, E120, E121 – zachowują ważność do wskazanego w nich terminu lub do czasu wydania nowego dokumentu. - W sytuacjach niejednoznacznych każdy przypadek będzie rozpatrywany indywidualnie przez oddziały wojewódzkie NFZ - wyjaśnia Sylwia Wądrzyk.

Jakie będą zasady leczenia planowanego

Po 31 grudnia 2020 r. nadal można skorzystać z planowych świadczeń opieki zdrowotnej w Zjednoczonym Królestwie i Polsce. Osoby uprawnione do świadczeń zdrowotnych w Polsce, czyli osoby ubezpieczoną lub uprawnione na podstawie przepisów szczególnych, muszą jednak złożyć wniosek o wydanie dokumentu S2. Jest to dokument wydawany jest w celu potwierdzenia prawa do określonego rodzaju leczenia planowanego w Wielkiej Brytanii lub innym państwie UE/EFFTA. Osoba posiadająca dokument S2 wydany przez instytucję brytyjską okazuje go bezpośrednio świadczeniodawcy, u którego chce zrealizować planowy zabieg.

Wzajemne zasady na długi czas

Co ważne od 9 grudnia obowiązuje ustawa z 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, która ułatwia korzystania z ochrony zdrowia po Brexicie na dłużej. -  Ta ustawa wprowadza do wszystkich przepisów odwołujących się do państw członkowskich Unii Europejskiej lub EFTA również Zjednoczone Królestwo, a także uzupełnienie o ten protokół definicji stosowanego w przepisach ustawy pojęcia „przepisy o koordynacji” - wyjaśnia Maciej Miłkowski, wiceminister zdrowia. W art. 3 nowelizacji są dookreślone dodatkowe zapisy, ponieważ w umowie o wystąpieniu były takie sytuacje związane z wypłatami świadczeń emerytalno-rentowych, że osoby pobierające te świadczenia podlegały wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu w Zjednoczonym Królestwie w przypadku nieposiadania polskiej emerytury lub renty.