Piętnasta rocznica reformy samorządowej
W tym roku upływa 15 lat od dnia przyjęcia przez Sejm RP ustaw składających się na kolejny etap reformy samorządowej. Odrodzony wówczas powiat został pomyślany jako miejsce, w obrębie którego realizowane są wszystkie sprawy o lokalnym charakterze. Społeczność żyjąca w granicach danego powiatu miała być samowystarczalna z punktu widzenia zaspokojenia jej potrzeb przez administrację – i to zarówno administrację porządkowo-reglamentacyjną, stojącą na straży szeroko pojętego ładu publicznego, jak i administrację świadczącą, mającą na celu dostarczanie określonych usług technicznych czy społecznych.
Powiaty jako wspólnoty zostały zatem wyposażone w:
1) zakłady administracyjne zaspokajające ponadgminne potrzeby lokalne: szpital, szkoły ponadgimnazjalne;
2) urzędy pracy;
3) organy policji administracyjnej: Policji, Państwowej Straży Pożarnej, inspekcji nadzoru budowlanego, inspekcji sanitarnej, inspekcji weterynaryjnej.
W skali powiatu miały działać również instytucje wymiaru sprawiedliwości takie jak sąd, czy prokuratura, a także instytucje administracji niezespolonej zaspokajające potrzeby lokalne: urząd skarbowy, oddziały administracji ubezpieczeń społecznych (ZUS i KRUS).
Przyjęto przy tym, że w realiach współczesnej administracji obywatele powinni mieć istotny wpływ na decyzje ich dotyczące. Aby to zapewnić w maksymalnie szerokim stopniu wprowadzone zostało zwierzchnictwo wybieranych władz powiatu nad funkcjonowaniem terenowego aparatu administracyjnego.
ZPP: rola powiatów jest sukcesywnie osłabiana
Niestety minione 15 lat było okresem sukcesywnego osłabiania potencjału instytucjonalnego poszczególnych wspólnot, zaznacza Związek Powiatów Polskich w komunikacie z XVI Zgromadzenia Ogólnego. Najdobitniej to widać w odniesieniu do poszczególnych powiatowych służb, inspekcji i straży. Z ich pierwotnego zespolenia pod kierunkiem starosty została w całości wyłączona inspekcja weterynaryjna; osłabione zostało zespolenie Policji i inspekcji sanitarnej, wylicza ZPP.
Samorządowcy podkreślają, że zmiany dotknęły również instytucje o powiatowym zasięgu działania. Za przykład podają zniesienie z dniem 1 stycznia bieżącego roku kilkudziesięciu sądów rejonowych. Obecnie co prawda w ich miejsce powstały wydziały zamiejscowe, jednakże pozwalamy sobie wyrazić obawę, że tylko kwestią czasu może być ich sukcesywna likwidacja, dodaje ZPP.
Wspólnota powiatowa musi poszukiwać zaspokojenia swoich potrzeb poza granicami powiatu
W ten sposób, w coraz większej liczbie przypadków wspólnota powiatowa albo musiposzukiwać zaspokojenia swoich potrzeb poza swoimi granicami, albo też traci ona jakikolwiek wpływ na jakość świadczenia usług publicznych, alarmują związkowcy .
W roku 15-lecia odrodzenia powiatów oczekujemy zatem od najwyższych władz państwowych, przede wszystkim od Premiera RP, podjęcia wszelkich działań przywracających zamierzoną w roku 1998 ustrojową pozycję powiatów. Bez tego będziemy świadkami dalszej destrukcji samorządności lokalnej – prowadzącej w perspektywie czasu do dysfunkcji całego państwa, ostrzega Związek Powiatów Polskich.