Kontekst prawny zarządzania innowacjami w oświacie

Zarządzanie przez innowacje ma na celu rozwój szkoły poprzez wprowadzenie szeroko pojętych zmian – usprawnień, udoskonaleń, innowacji. Sprawdza się w warunkach dużej turbulencji otoczenia, wymaga jednak elastycznego wdrażania zmian, zaangażowania twórczych i kreatywnych pracowników. Niewątpliwą zaletą zarządzania przez innowacje jest stymulowanie postępu, kluczową wadą są trudności związane z pokonaniem oporów, przyzwyczajeń, tradycyjnych sposobów myślenia i działania pracowników.

Warunki prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez szkoły i placówki publiczne określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 56, poz. 506), zgodnie z którym innowacją pedagogiczną są nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły zaś eksperymentem pedagogicznym są działania służące podnoszeniu skuteczności kształcenia w szkole, w ramach których są modyfikowane warunki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania, prowadzone pod opieką jednostki naukowej. Innowacje i eksperymenty nie mogą prowadzić do zmiany typu szkoły.

Z kolei art. 41 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie oświaty określa w tym zakresie kompetencje stanowiące rady pedagogicznej, która podejmuje uchwały w sprawie innowacji i eksperymentów pedagogicznych w szkole lub placówce po zaopiniowaniu ich projektów przez radę szkoły lub placówki.

Edukacja dla innowacyjności

W Elblągu od roku 2009/10 realizowany jest projekt „Edukacja dla innowacyjności”, który pozwoli zmodernizować szkolnictwo zawodowe. W ramach projektu wdrażane są innowacje dydaktyczne, a więc kształceniowe, usprawniające proces nauczania – uczenia się. Mają one charakter innowacji zewnętrznych, makrosystemowych, gdyż inspirowane są przez Wydział Edukacji Urzędu Miasta. Ich podstawę stanowiła krytyczna analiza szkolnictwa zawodowego w mieście. Na jej podstawie uznano, iż szkoły te wymagają szczególnego wsparcia. Od jakości kształcenia zawodowego zależy bowiem rozwój gospodarczy miasta i regionu.

Projekt „Edukacja dla innowacyjności” dotyczy 10 placówek. Koszt projektu to ponad 2,491 mln złotych, z tego dofinansowanie wynosi 2.173.580 zł i pochodzi z Europejskiego Funduszu Społecznego.

W projekcie uczestniczy 1800 uczniów szkół zawodowych, którzy zdobywają kwalifikacje do wykonywania zawodu zgodnie z aktualnymi potrzebami rynku oraz doświadczenie w nowoczesnych zakładach pracy. Projekt zwiększa więc ich szanse na zatrudnienie.

„Edukacja dla innowacyjności” przewiduje m.in.:
• wdrożenie w 9 szkołach zawodowych programów rozwojowych oraz współpracę z pracodawcami w tym zakresie;
• staż w zakładach pracy dla 188 uczniów takich kierunków, jak np. technik technologii drewna, stolarz, technik mechatronik, technik informatyk, technik elektronik;
• zajęcia wyrównawcze lub rozwijające kluczowe kompetencje dla 1120 uczniów;
• wyposażenie 7 szkół zawodowych w nowoczesne materiały dydaktyczne;
• dodatkowe zajęcia z matematyki, informatyki, fizyki języka angielskiego, z zakresu wdrożonych nowych kierunków i programów nauczania.

Wraz z zakończeniem realizacji projektu w roku szkolnym 2010/11 oczekuje się, iż zwiększy się m.in. poziom dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb gospodarki (zostanie wdrożonych 9 nowych kierunków i 6 nowych programów nauczania oraz zostanie stworzona jedna pracownia kształcenia praktycznego), 280 uczniów zdobędzie kwalifikacje do wykonywania zawodów najbardziej potrzebnych gospodarce (w gastronomii, budownictwie, meblarstwie) i generalnie podwyższy się poziom kształcenia zawodowego. 240 uczniów zdobędzie dodatkowe ponadprogramowe umiejętności zawodowe, 242 uczniów zdobędzie uprawnienia dodatkowe w zawodzie potwierdzone certyfikatem lub zaświadczeniem. Zwiększy się także poziom przygotowania do egzaminów zewnętrznych.

Edukacja dla innowacyjności wymaga ciągłego doskonalenia kadr. Doskonaleniu kwalifikacji elbląskich nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kadry administracyjnej służy projekt „Nauczyciel w szkole przyszłości” realizowany od dnia 1 sierpnia 2010 r. do końca sierpnia 2011 r. Doskonalenie to ma na uwadze wymogi związane z kierunkami rozwoju regionu, zapotrzebowaniem na nowe kwalifikacje oraz zmieniającą się sytuację demograficzną. Wartość projektu to prawie 439 tysięcy złotych, z czego ponad 373 tysiące finansuje Europejski Fundusz Społeczny.

Podsumowanie

Zarządzanie oświatą na poziomie gminy wymaga ciągłego monitorowania otoczenia w wymiarze globalnym i lokalnym oraz sprawnego wykorzystania pojawiających się w tym otoczeniu szans, wraz z nowymi źródłami finansowania pomysłów edukacyjnych oraz poszukiwaniem innowacji dydaktyczno-wychowawczych. Zintegrowane działania sprzyjają podnoszeniu sprawności funkcjonowania szkół i placówek oświatowych oraz tworzeniu właściwego klimatu dla wdrażanych zmian, które w oświacie, jak i w sposobie jej zarządzania są nieuchronne.


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)

Pisaliśmy o tym również:
 Zarządzanie innowacjami w oświacie na przykładzie Elbląga (cz. 1)
Zarządzanie innowacjami w oświacie na przykładzie Elbląga (cz. 2)