Zakaz nie obejmuje decyzji administracyjnych w sprawie ustalenia wymiaru podatków i opłat lokalnych, chyba, że decyzje dotyczyły ulg i zwolnień w tych podatkach lub opłatach. Zakaz ten często ogranicza bezpośredni powrót wójta lub zastępcy do pracodawcy, u którego został urlopowany na czas pełnienia funkcji.

W uzasadnionych przypadkach zgodę na zatrudnienie przed upływem roku może wyrazić komisja powołana przez Prezesa Rady Ministrów.

Uznanie zakazu za specyficzny uzasadnia art. 15 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej , który za jego złamanie ustanawia sankcję w postaci kary aresztu albo kary grzywny ale nie na osobę, która złamała zakaz tylko na osobę, która ją zatrudniła przed upływem roku.

Powołanie wbrew zakazowi uniemożliwia wpisanie do rejestru

Należy zwrócić także uwagę, że wybór lub powołanie do władz spółki, spółdzielni lub fundacji z naruszeniem zakazów określonych w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej jest z mocy prawa nieważny i nie podlega wpisaniu do właściwego rejestru.


Uwaga na materialne dowody wdzięczności

Zakazem o podobnym charakterze jest zakaz ustanowiony art. 24m  ustawy o samorządzie gminnym . Jeżeli wójt lub zastępca wójta mieli bezpośredni wpływ na treść rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, wydanego wobec jakiegoś podmiotu, to nie mogą w trakcie pełnienia funkcji oraz przez okres 3 lat po zakończeniu pełnienia funkcji przyjąć od niego i podmiotu od niego zależnego jakiegokolwiek świadczenia o charakterze majątkowym, nieodpłatnie lub odpłatnie w wysokości niższej od jego rzeczywistej wartości. Zakaz ten nie dotyczy nabycia przedmiotu lub usług dostępnych w ramach publicznej oferty, a także nie dotyczy przedmiotów zwyczajowo wykorzystywanych w celach reklamowych i promocyjnych oraz nagród przyznawanych w konkursach na działalność artystyczną.

Ustawa w ust. 2 tego artykułu definiuje pojęcie podmiotu zależnego. Podmiotem zależnym jest podmiot, w którym:
1) przedsiębiorca posiada bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w jego organach, także na podstawie porozumień z innymi wspólnikami i akcjonariuszami;
2) przedsiębiorca jest uprawniony do powoływania albo odwoływania większości członków organów zarządzających podmiotu zależnego;
3) więcej niż połowa członków zarządu przedsiębiorcy jest jednocześnie członkami zarządu albo osobami pełniącymi funkcje kierownicze w podmiocie pozostającym z przedsiębiorcą w stosunku zależności.

Darowizna podważa zaufanie, czyli nie ma nic za darmo

Zgodnie z artykułem 28 ustawy o samorządzie gminnym wójt i jego zastępca nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu czyli wbrew złożonemu ślubowaniu. Urząd powinni sprawować zgodnie z prawem dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców gminy. Co ciekawe treść roty wójta odmiennie niż rota radnych nie zawiera przymiotnika „uczciwie”.

Rodzina poza urzędem

Z ustawy o pracownikach samorządowych z art. 26 wynika, że osoba pełniąca funkcję wójta nie może zatrudnić w urzędzie oraz na stanowisku kierownika jednostki organizacyjnej, wobec której zastosowanie mają przepisy ustawy o pracownikach samorządowych, swojego małżonka lub małżonka zastępcy oraz innych osób pozostających w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, jeżeli powstałby między nimi stosunek bezpośredniej podległości służbowej.

Zakaz konkurencji

Ponadto Wójta i jego zastępcę dotyczą także zakazy określone w art. 30 ustawy o pracownikach samorządowych . Nie mogą oni wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonują w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy. W przypadku stwierdzenia naruszenia tego zakazu, niezwłocznie rozwiązuje się z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, w trybie art. 52 § 2 i 3 Kodeksu pracy lub odwołuje się go ze stanowiska. Przepis jest trudny do zastosowania wobec wójta z uwagi na sposób nawiązania jego stosunku pracy na podstawie wyboru.

Przepisy szczególne

Obok ustaw bezpośrednio regulujących ustrój i działalność samorządu terytorialnego funkcjonują liczne regulacje, które wprowadzają zakazy od tzw. drugiej strony. Np.
1. Ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (t.j. z 2008 r. Dz. U. Nr 7, poz. 39 z późn. zm.) na podstawie art. 65a ust. 1 prokurator powołany lub wybrany do pełnienia funkcji w organach samorządu terytorialnego, jest obowiązany zrzec się swojego stanowiska.
2. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.), na podstawie art. 41 ust. 2 umożliwia zwolnienie policjanta ze służby w przypadku objęcia funkcji z wyboru w organach samorządu terytorialnego.
3. Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 z późn. zm.) na podstawie art. 23 ust. 2 prezes izby, jego zastępca i pozostali członkowie kolegium oraz pracownicy regionalnej izby obrachunkowej nie mogą być członkami organów jednostek samorządu terytorialnego i być zatrudnionymi w urzędzie gminy.
4. Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 z późn. zm.) na podstawie art. 9 ust. 1 członkostwa w samorządowym kolegium odwoławczym nie można łączyć z członkostwem w organie wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego oraz zatrudnieniem w urzędzie gminy.
5. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (t.j. Dz. U. 2007 r. Nr 226, poz. 1676 z późn. zm.) na podstawie art. 33 § 1 sędzia, który został powołany lub wybrany do pełnienia funkcji w organach samorządu terytorialnego, jest obowiązany zrzec się niezwłocznie swojego urzędu.
6. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.) na podstawie art. 98 § 2 sędzia, który został powołany lub wybrany do pełnienia funkcji w organach samorządu terytorialnego, jest obowiązany zrzec się niezwłocznie swojego urzędu.


Ireneusz Krześnicki

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)

Pisaliśmy o tym również:
Zakazy i ograniczenia dotyczące wójtów i ich zastępców
Zakazy i ograniczenia dotyczące wójtów i ich zastępców – niepołączalność mandatów i ograniczenia działalności gospodarczej