W latach 2007–2013 gminy mogą wykorzystywać środki unijne w ramach programu Leader, który stanowi czwartą oś priorytetową Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2007–2013. Program Leader polega na oddolnym opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską strategii rozwoju danego obszaru (lokalna strategia rozwoju) oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych przedsięwzięć łączących zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne itp. Przewiduje on podejście wielosektorowe, przekrojowe oraz partnerskie w proces realizacji określonych celów. Wykorzystywanie środków w ramach tego programu wymaga w konsekwencji utworzenia tzw. lokalnej grupy działania (LGD), w którą są zaangażowani przedstawiciele sfery publicznej (stąd możliwe zaangażowanie gmin wiejskich i miejsko-wiejskich), gospodarczej (lokalne przedsiębiorstwa, banki) i społecznej, w tym przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego. Przewiduje się tu szczególne uwzględnienie aktywności rolników, kobiet wiejskich czy ludzi młodych. Lokalne Grupy Działania samodzielnie wybierają projekty przyczyniające się do realizacji określonej strategii. Czwarta oś priorytetowa PROW, a więc program Leader, przewiduje realizacje projektów, które dotyczą: 1) wdrażania lokalnych strategii rozwoju – przewidziano 620,5 mln euro wsparcia ze środków publicznych, 2) wdrażania projektów współpracy – 15 mln euro, 3) funkcjonowania lokalnej grupy działania, nabywania umiejętności i aktywizacja – 152 mln euro. Program Leader jest wspierany ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (PROW 2007–2013, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2007).
Gminy mogą angażować się we współfinansowanie projektów w ramach programu Leader, wykorzystując między innymi środki z funduszu sołeckiego. W tym celu jest jednak wymagane spełnienie pewnych warunków, na które wskazuje Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych w swoim stanowisku z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie możliwości wykorzystania środków pochodzących z Funduszu Sołeckiego na finansowanie wkładu własnego wnioskodawcy w ramach małych projektów realizowanych w ramach osi czwartej Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Chodzi więc o to, że:
1) lokalna strategia rozwoju (podstawowy dokument funkcjonowania, wspomnianych wcześniej, Lokalnych Grup Działania) powinna uwzględniać projekty mieszczące się w zadaniach własnych gminy i jej strategii rozwoju, jak również służące poprawie warunków życia mieszkańców sołectwa, co wynika z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 420);
2) potrzebę realizacji określonych projektów na obszarze sołectwa (jednostka pomocnicza gminy) powinno określać sołectwo we właściwym wniosku, z zachowaniem trybu przewidzianego w ustawie o funduszu sołeckim. Wniosek powinien w rezultacie zawierać uzasadnienie oraz przewidywane koszty określonego przedsięwzięcia;
3) odpowiedni wniosek sołectwa powinien być uwzględniony w budżecie gminy, stąd winny być zagwarantowane na niego odpowiednie środki budżetowe;
4) zlecenie realizacji projektu powinno być powierzone określonemu stowarzyszeniu prowadzącemu działalność na terenie gminy, z uwzględnieniem ustawy o finansach publicznych i ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych (KR RIO) wskazuje jednocześnie na kilka uwarunkowań uruchomienia środków z funduszu sołeckiego w zakresie programu Leader. Przede wszystkim zlecenie zadania określonemu stowarzyszeniu musi zostać skonkretyzowane i nazwane. W związku z tym gmina nie może przekazywać stowarzyszeniu środków finansowych tylko dlatego, że realizuje ono określony projekt, w którym mieszczą się nie tylko przedsięwzięcia zgłoszone przez sołectwa, ale także projekty na rzecz podmiotów gospodarczych, osób fizycznych i innych jednostek. Ze środków funduszu sołeckiego gminy nie mogą współfinansować działalności Lokalnych Grup Działania, działania takie bowiem nie mieszczą się w zadaniach gminy, chociaż gmina może, a nawet musi być członkiem określonej Lokalnej Grupy Działania. Poza tym KR RIO wskazuje, że w następstwie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie jest możliwe w prowadzonym postępowaniu (konkursie) preferowanie stowarzyszeń (podmiotów) z obszaru sołectwa.
Wydaje się więc, że w celu wykorzystania środków z funduszu sołeckiego należałoby przede wszystkim, na zebraniu danej społeczności, wskazać określone przedsięwzięcie, które przewiduje się do wsparcia w ramach tego funduszu. Mogą to być przykładowo różnorodne projekty edukacyjne czy kulturalne sprzyjające poprawie jakości kapitału ludzkiego. Następnie gmina może zlecić realizację określonego zadania (przedstawionego przez sołectwo) stowarzyszeniu, które przedstawi właściwy wniosek utworzonej wcześniej Lokalnej Grupie Działania. W ten sposób można stworzyć wkład własny, który wniesie stowarzyszenie w realizację danego przedsięwzięcia współfinansowanego środkami unijnymi. KR RIO podchodzi jednak do kwestii uruchamiania środków z funduszy sołeckich na realizację przedsięwzięć przewidzianych w ramach programu Leader dość pesymistycznie, nazywając często takie działania „hipotetycznymi”. Należy więc z należytą starannością spełnić wszelkie wymogi wskazane w stanowisku KR RIO, a także we wspomnianych ustawach i przepisach ustawy o finansach publicznych. Warto również zaznajomić się z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 maja 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 103, poz. 660 z późn. zm.).