Pytanie:
Na jakich zasadach są zatrudnieni asystenci nauczyciela w szkole podstawowej ogólnodostępnej? Jakie powinni mieć wykształcenie, wymiar czasu pracy i wynagrodzenie?
Odpowiedź:
Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1e ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty – dalej u.s.o., w szkole podstawowej, w tym specjalnej i integracyjnej, może być zatrudniony asystent nauczyciela lub osoby niebędącej nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć, prowadzących zajęcia w klasach I-III, lub asystent wychowawcy świetlicy.
Do zadań asystenta należy wspieranie nauczyciela lub osoby niebędącej nauczycielem prowadzących zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, lub wspieranie wychowawcy świetlicy. Asystent wykonuje zadania wyłącznie pod kierunkiem nauczyciela, osoby niebędącej nauczycielem lub wychowawcy świetlicy.
Według brzmienia art. 7 ust. 1g u.s.o. asystentowi nie powierza się zadań określonych dla nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Na podstawie art. 7 ust. 1f u.s.o. asystent musi posiadać wykształcenie co najmniej na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole podstawowej oraz przygotowanie pedagogiczne. Asystenta zatrudnia się na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy – dalej k.p., z tym że wynagrodzenie ustala się nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego.
Z powyższej normy wynika, że asystentów zatrudnia się na zasadach określonych w k.p. Jednakże z treści art. 5 k.p. wynika, że regulacje kodeksowe mają zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy przepisy szczególne nie regulują statusu pracowniczego. Natomiast zgodnie z treścią art. 5d u.s.o., status prawny pracowników niebędących nauczycielami zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego określają przepisy o pracownikach samorządowych.
W art. 2 pkt 1-3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych[] – dalej u.p.s., stwierdza się, że przepisy tejże ustawy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych m.in. w wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych, powiatowych jednostkach organizacyjnych oraz gminnych jednostkach budżetowych.
Szkoły samorządowe są na podstawie art. 79 ust. 1 u.s.o. są jednostkami budżetowymi. Są one więc jednostkami organizacyjnymi samorządu terytorialnego, zatem pracownicy niebędący nauczycielami zatrudnieni w tychże jednostkach, na podstawie art. 2 pkt 1-3 u.p.s. oraz art. 5d u.s.o., są pracownikami samorządowymi. Należy jedna zwrócić uwagę, że od 1 września 2017 r. w związku z wejściem w życie art. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe asystenci nauczyciela przestaną być traktowani jak pracownicy samorządowi.
Z tego względu asystenci nauczyciela mają status prawny identyczny do statusu, jaki posiadają np. pracownicy administracji zatrudnieni w urzędach samorządowych. Stąd też powinni podlegać tym samym regulacjom prawnym jak pozostali pracownicy, tacy jak np. osoby zatrudnione na stanowisku pomocy nauczyciela. Osoby te (pomoc nauczyciela) zostały przewidziane w treści rozporządzenia z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych – dalej r.w.p.s.
Jednakże r.w.p.s. w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na stanowisku asystenta nauczyciela nie zawiera żadnych regulacji. Zatem do czasu zmiany w treści rozporządzenia, uwzględniającymi konieczność uwzględnienia tychże stanowisk, należy kierować się normami art. 7 ust. 1f u.s.o. oraz art. 39 ust. 1 u.p.s.
Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1f u.s.o., wynagrodzenie asystenta ustala się nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego. Mamy tu do czynienia z kategorią całościowego wynagrodzenia asystenta, obejmującą np. wynagrodzenie zasadnicze i inne składniki wynagrodzenia.
