Ujawnienie w księdze wieczystej wpisu nieruchomości do rejestru zabytków

Jakie konsekwencje rodzi brak wpisu (ujawnienia) w księdze wieczystej zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytkw?

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zabytek nieruchomy wpisany do rejestru zabytków powinien być ujawniony w księdze wieczystej danej nieruchomości.

Jakie konsekwencje rodzi brak wpisu (ujawnienia) w księdze wieczystej?

Odpowiedź

Skuteczność wpisania nieruchomości do rejestru zabytków nie jest uzależniona od ujawnienia tego faktu w księdze wieczystej.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) "wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia się w księdze wieczystej danej nieruchomości na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku". Powołany przepis rodzi obowiązek dla sądów prowadzących księgi wieczyste do wpisania ww. informacji do księgi wieczystej, jeżeli wniosek w tej sprawie złoży wojewódzki konserwator zabytków; zgodnie z ust. 7 powołanego przepisu, taki wpis jest wolny od opłat.

Powyższa regulacja stanowi jest merytorycznie nawiązaniem do przepisów proceduralnych Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczących postępowania wieczysto-księgowego. Zgodnie z art. 6262 § 5 k.p.c., wniosek o dokonanie wpisu może złożyć właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej; w sprawach dotyczących obciążeń powstałych z mocy ustawy wniosek może złożyć uprawniony organ. Przepis ten nie stanowiłby więc podstawy do złożenia wniosku przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Powołany przepis ustawy o ochronie zabytków umożliwia zaś temu organowi skuteczne złożenie wniosku o ujawnienie w księdze wieczystej faktu wpisania zabytku nieruchomego do rejestru zabytków.

Celem instytucji ksiąg wieczystych jest przede wszystkim wiarygodna informacja o "stanie prawnym" nieruchomości. W tym zakresie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) wprowadza tzw. rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych. Zgodnie z art. 5 ustawy, w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe, prawa osobiste i roszczenia. "Stan prawny" to prawa i roszczenia wpisane w działach II-IV, a więc prawa rzeczowe, osobiste i roszczenia. W konsekwencji rękojmia nie obejmuje wpisów w dziale I-O. Wpisy w tym dziale dotyczą oznaczenia nieruchomości, jej położenia, obszaru i konfiguracji. Przykładowo więc wpis w tym dziale nie rozstrzyga o tym, iż nabywca nabył taki obszar nieruchomości, jaki był ujawniony w księdze wieczystej. Podobny charakter ma wpis informacji o wpisaniu nieruchomości do rejestru zabytków - brak takiego wpisu w księdze wieczystej nie chroni nabywcy przed konsekwencjami wpisania nieruchomości do rejestru zabytków. Brak ujawnienia tej informacji w księdze wieczystej mógłby co najwyżej stanowić podstawę dochodzenie od właściciela roszczeń za wady sprzedanej rzeczy.

Skuteczność dokonania wpisu do rejestru zabytków nie jest uzależniona od ujawnienia tego faktu w księdze wieczystej. Decyzja administracyjna jest bowiem w pełni skuteczna od chwili, gdy stała się ostateczna.