Rada gminy ustaliła zasady korzystania z wodociągów. Uchwała przewidywała uczestniczenie finansowe właścicieli nieruchomości w budowie urządzeń infrastruktury technicznej, w tym zakładania instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych przez wnoszenie opłaty na rzecz gminy.

Prokurator zarzucił uchwale naruszenie art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym  poprzez uznanie, że przepis ten mógł stanowić podstawę prawną do nałożenia w drodze uchwały obowiązku ponoszenia przez mieszkańców gminy opłat za podłączenie do sieci kanalizacyjnej oraz partycypowania w kosztach jej budowy i wniósł o stwierdzenie jej nieważności. Zdaniem prokuratora uchwała jest aktem prawa miejscowego. Ustalona uchwałą opłata ma cechy jednostronnie nałożonej na obywateli daniny publicznej, podczas gdy w okresie jej uchwalania brak było przepisów ustawowych upoważniających gminę do samoistnego wprowadzania tego rodzaju opłat.

W odpowiedzi na skargę rada gminy wniosła o umorzenie postępowania, wskazując iż działając w trybie autokontroli uwzględniła ona w całości skargę prokuratora i uchyliła zaskarżoną uchwałę, w związku z czym postępowanie sądowoadministracyjne stało się bezprzedmiotowe.


Zdaniem rozpatrującego sprawę WSA uchylenie uchwały przez organ stanowiący gminy, nie czyni bezprzedmiotowym rozpoznania skargi na tę uchwałę. Nieobowiązywanie aktu prawnego nie oznacza, że przestał on kształtować stosunki prawne, powstałe wcześniej, a istniejące nadal po dacie, w której przestał obowiązywać. Przedmiotowa uchwała została podjęta 5 lipca 1996 r., uchylona natomiast 31 sierpnia 2012 r. Przepisy zawarte w zaskarżonym rozstrzygnięciu, w przypadku niestwierdzenia ich nieważności, mogą mieć w dalszym ciągu zastosowanie do okresu obowiązywania zaskarżonej uchwały, czyli od momentu jej wejścia w życie do czasu wejścia w życie przepisów ją derogujących tj. do dnia podjęcia aktu uchylającego przedmiotową uchwałę.

Zdaniem WSA gdy zaskarżona uchwała wywołała już skutki prawne, nie można mówić o bezprzedmiotowości postępowania sądowoadministracyjnego. W takim przypadku zachodzi konieczność oceny legalności zaskarżonego aktu. Sama zmiana lub uchylenie zaskarżonej do sądu uchwały nie czyni zbędnym wydania przez sąd wyroku. Niezgodność aktu prawa miejscowego z prawem powszechnie obowiązującym powoduje nieważność tego aktu już od daty jego uchwalenia, zatem od samego początku taki akt nie wywołuje żadnych skutków prawnych z niego wynikających. W razie ustalenia, że zaskarżony akt został wydany z istotnym naruszeniem prawa, uwzględnienie skargi na podstawie art. 147 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) będzie polegać na stwierdzeniu nieważności tego aktu. Wyrok stwierdzający nieważność uchwały jest jedyną możliwością wyeliminowania skutków, jakie akt ten wywoływał w okresie od daty jego wejścia w życie do daty jego uchylenia. Wyrok taki wywiera bowiem skutek prawny z mocą od dnia podjęcia uchwały (ex tunc). Wobec tego, że rada gminy nie była uprawniona, na podstawie obowiązujących w dacie podjęcia uchwały, do nakładania obowiązku uiszczenia opłaty za korzystanie z gminnych urządzeń w postaci wodociągów, to należało ją ocenić jako pozbawioną podstawy prawnej i naruszającą art. 94 Konstytucji.

Wyrok WSA w Łodzi z 30 stycznia 2013 r., sygn. akt II SA/Łd 879/12, nieprawomocny

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)