JUŻ TERAZ ZOBACZ SPECJALNY SERWIS WYBORY SAMORZĄDOWE 2010 ZAMIESZCZONY W SERWISIE SAMORZĄDOWYM WWW.SAMORZAD.LEX.PL .


Nieuchronny upływ kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego wybranych w wyborach samorządowych w dniu 12 listopada 2006 r. wiąże się z koniecznością złożenia przez radnych j.s.t. oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oświadczeń o stanie majątkowym. Czynność ta, z założenia nader prosta, a zważywszy, że jest realizowana od wielu lat powinna mieć charakter rutynowy, zawsze jednak wywołuje nieprzewidziane komplikacje.





W roku bieżącym pułapki zastawione na samorządowców mogą mieć swoje źródło w zmienionych przepisach, które weszły w życie w trakcie obecnej kadencji, ale będą obowiązywały samorządowców wybranych w najbliższych wyborach. W Internecie aż roi się od ujednoliconych tekstów ustaw samorządowych:
• ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) [u.s.g.] ;
• ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) [u.s.p.];
• ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.) [u.s.w.];
zawierających przepisy oznaczone licznymi odnośnikami, których odszyfrowanie wymaga nie lada sprawności intelektualnej.


Ponadto okazuje się, że problemem związanym ze złożeniem oświadczenia majątkowego jest ustalenie właściwej daty, w której powinno być ono złożone. W ustawie o samorządzie gminnym w art. 24h ust. 4 czytamy: „4. Radny i wójt składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania. (…) Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego i wójta co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na 2 miesiące przed upływem kadencji.”. Przepisy art. 25c ust. 4 ustawy o samorządzie powiatowym oraz 27c ust. 4 ustawy o samorządzie województwa zawierają odpowiednio, identyczne postanowienia dotyczące radnych powiatu i województwa. Zwrot: „… na dwa miesiące przed upływem kadencji” bez rozszerzenia typu „co najmniej na dwa miesiące przed…” lub użycia sformułowania bardziej elastycznego np. w postaci zapisu „… w ciągu miesiąca kalendarzowego poprzedzającego miesiąc, w którym upływa kadencja” powoduje, że radni (a także wójt, burmistrz, prezydent miasta) mają tylko jeden konkretny dzień, w którym złożenie oświadczenia majątkowego wypełni dyspozycję zawartą w przepisach.

W bieżącym roku okres dwóch miesięcy przed upływem kadencji mija w dniu 12 września tj. w niedzielę, a więc dzień ustawowo wolny od pracy. Przyjęcie na wprost generalnej zasady stosowanej w stosunkach cywilnoprawnych, zapisanej w k.c. w art. 115 – „Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.”, lub w prawie administracyjnym zawartej w  Kodeksie postępowania administracyjnego  w art. 57 § 4 – „§ 4. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.”, jest o tyle kłopotliwe, że wyliczenia upływu (a właściwie wyznaczenia) terminu dokonuje się wstecz od zdarzenia przyszłego. Uwzględniając przytoczone przepisy oraz niewątpliwą oczywistość, że czas upływa zawsze do przodu zdrowy rozsądek podpowiada, że najwłaściwszym terminem na złożenie oświadczenia majątkowego jest dzień 13 września 2010 r. w poniedziałek.

Oświadczenie złożone wcześniej chociażby w przededniu nie powinno być przyjęte zaś złożone po tym dniu (nawet dnia następnego) powinno skutkować pozbawieniem radnego diety (jeżeli otrzymuje dietę ryczałtową lub dieta byłaby mu należna z tytułu posiedzenia komisji lub sesji rady odbywających się w dniach 13 września i później), a pracujących członków organów wykonawczych wynagrodzenia za okres spóźnienia się z oświadczeniem.

Z brzmienia przepisów ustaw samorządowych wynika także, że oprócz daty złożenia oświadczenia majątkowego należy jeszcze określić na jaki dzień tzn. wg stanu z jakiego dnia osoba składająca oświadczenia majątkowe ma zawrzeć w nim dane o swojej sytuacji majątkowej. O ile złożenie oświadczenia jest czynnością, której w dzień świąteczny nie można wykonać ze względów obiektywnych o tyle nie ma przeszkód, aby w oświadczeniu podać dane o swoim majątku tak jak sobie życzy tego ustawodawca tzn. wg stanu na dwa miesiące przez upływem kadencji, nawet jeżeli przypada to na dzień ustawowo wolny od pracy, tj. w niedzielę 12 września br. Zaprezentowana logika staje się jednocześnie argumentem przeciwko akceptacji stanowiska, że aby dotrzymać terminu złożenia oświadczenia majątkowego powinno być ono złożone w dniu 11 września br. w sobotę. Podanie stanu majątkowego z wyprzedzeniem nawet o jeden dzień nie jest oświadczeniem zawierającym fakty, lecz co najwyżej prognozą – nikt nie jest w stanie ze 100% pewnością podać jaki majątek będzie miał dnia następnego.

Samorządowcy przygotowując informacje o stanie majątkowym przed końcem kadencji powinni być świadomi, że pojawi się trudność, która nie występuje w sytuacji oświadczeń składanych w terminach dopuszczających tolerancję czasową. Na zebranie danych do pierwszego oświadczenia samorządowcy mają 30 dni od dnia złożenia ślubowania, kolejne zaś są składane na dzień 31 grudnia ale na zebranie danych jest czas do 30 kwietnia roku następnego. Należy się liczyć, że niektóre osoby mogą mieć kłopot ze zdobyciem wszystkich informacji dotyczących własnego majątku w dniu złożenia oświadczenia – potwierdzenie stanu konta w banku, poziomu odsetek, oszacowanie wartości nieruchomości (np. domu w budowie), ustalenie poziomu zobowiązań, czy chociażby ustalenie wysokości uzyskanego dochodu w roku kalendarzowym itd. Dlatego nasuwa się wniosek, że przygotowaniem oświadczenia i zebraniem wszystkich danych należy się zająć z odpowiednim wyprzedzeniem. Okres końca kadencji jest jednocześnie okresem kampanii wyborczej, a doświadczenie uczy, że oświadczenia majątkowe są często wykorzystywane do walki politycznej. Ponadto cały czas obowiązują przepisy (art. 24l ustawy o samorządzie gminnym ), (art. 25g ustawy o samorządzie powiatowym ), (art. 27g ustawy o samorządzie województwa ) – podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu majątkowym (…), powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego.

Warto również pamiętać, że w obecnej kadencji nie stosuje się przepisów dodanych do ustaw samorządowych (art. 24h ust. 5a ustawy o samorządzie gminnym ), (art. 25c ust. 5a ustawy o samorządzie powiatowym ), (art. 27c ust. 5a ustawy o samorządzie województwa ) ustawą z dnia 5 września 2008 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1111) i nie można oczekiwać przypomnienia i wezwania do złożenia oświadczenia majątkowego w nowym wyznaczonym terminie, licząc jednocześnie na rozgrzeszenie i brak konsekwencji za niezłożenie oświadczenia w terminie. W przypadku niezłożenia oświadczenia od dnia 14 września radni powinni być bez ostrzeżenia pozbawieni diet, a samorządowcy, zatrudnieni na etacie, wynagrodzenia.


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)