Przedmiotem kontroli pod względem zgodności z prawem była decyzja wójta gminy oraz poprzedzające jej wydanie postępowanie dotyczące przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego skarżącej w związku z opieką nad jej niepełnosprawnym teściem. Kluczowym dla rozstrzygnięcia sprawy był problem prawidłowej wykładni przepisów prawa materialnego sprowadzający się do ustalenia kręgu podmiotów, którym przysługuje świadczenie pielęgnacyjne.

WSA rozpatrując skargę przypomniał, iż świadczenie pielęgnacyjne przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zawodowej osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., nr 9, poz. 59, ze zm.), ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., nr 9, poz. 59, ze zm.) obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Natomiast stosownie do art. 617 § 1 kro, krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej. Wynikający z zacytowanej regulacji prawnej rezultat wykładni językowej dotyczący zakresu podmiotowego osób uprawnionych do otrzymania zasiłku pielęgnacyjnego pozostaje w sprzeczności z rezultatem zarówno wykładni systemowej, jak i celowościowej. WSA podzielił wykładnię art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych umożliwiającą poszerzenie kręgu uprawnionych do spornego świadczenia również o osoby będące członkami rodziny, ale niezobowiązane do alimentacji, jeśli są one jedynymi członkami rodziny, który może się opiekować niepełnosprawnym.

WSA podkreślił, iż należy mieć na uwadze, że częstokroć to właśnie powinowaci przejmują opiekę nad niepełnosprawnymi, rezygnując z zatrudnienia bądź go nie podejmując, aby najbliżsi krewni nie stracili np. statusu głównych żywicieli rodziny. W ocenie WSA państwo w swych działaniach powinno wspierać każde działanie, którym obywatele ujmują mu obowiązków związanych z ciężarami opieki nad niepełnosprawnymi obywatelami. Poza tym przyjęte przez organy zawężenie grupy osób legitymowanych do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego powoduje, że w świetle art. 32 ust. 1 Konstytucji RP podmioty nie mieszczące się w tak ograniczonym kręgu tracą gwarancję równego traktowania wobec prawa poświęcając się jednocześnie opiece nad krewnymi lub powinowatymi, wobec których nie mają obowiązku alimentacyjnego, ale dla których są członkami rodziny i rezygnują dla nich ze swojej aktywności zawodowej i zarobkowej.

Na podstawie: Wyrok WSA w Gdańsku z 2 lutego 2012 r., sygn. akt IV SA/Po 1292/11

Przydatne materiały:
 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)