Proponowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska zmiany w ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych przewidują obowiązek utworzenia stref czystego powietrza w przypadku miast powyżej 100 tys. mieszkańców, na terenie których został przekroczony średnioroczny dopuszczany poziom dwutlenkiem azotu w powietrzu. Ocena badania poziomów substancji w powietrzu jest przeprowadzana przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W wyniku przeprowadzonej oceny, w mieście na terenie którego zostało wykazane przekroczenie dopuszczalnych wartości, będzie musiała powstać strefa czystego transportu w terminie 9 miesięcy od dnia otrzymania informacji o wynikach oceny. Proponowane zasady mają na celu wprowadzenie obowiązku stosowania instrumentu stref czystego transportu w najbardziej zanieczyszczonych miastach.

Projektowane przepisy przewidują możliwość podjęcia uchwały dotyczącej zniesienia strefy czystego transportu w przypadku, gdy wyniki oceny jakości powietrza nie wykażą przekroczenia dopuszczalnego poziomu dwutlenku azotu w powietrzu, w kolejnych trzech latach.

Przeczytaj także: Od 1 lipca strefa czystego transportu działa w Warszawie

Duże miasta będą musiały kupić zeroemisyjne autobusy

Kolejny proponowany przepis nakłada obowiązek zakupu wyłącznie zeroemisyjnych autobusów dla komunikacji publicznej miejskiej przez gminy liczące powyżej 100 tys. mieszkańców, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię oraz podmioty, którym zlecono lub powierzono wykonywanie drogowych przewozów pasażerskich w ramach komunikacji miejskiej na obszarze gminy, w której liczba mieszkańców jest wyższa niż 100 tys. lub związku metropolitarnego.

Kilka obowiązków zostanie zniesionych

Projekt zakłada też zniesienie szeregu istniejących obecnie przepisów.

Zniknąć ma obowiązek wykonywania, zlecania lub powierzania wykonania zadania publicznego z zapewnieniem odpowiedniego udziału pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym przez samorządy liczące powyżej 50 tys. mieszkańców.

Projekt zakłada zniesienie obowiązku świadczenia i zlecania świadczenia usługi komunikacji miejskiej z zapewnieniem określonego udziału autobusów zeroemisyjnych lub autobusów napędzanych biometanem we flocie samorządów liczących powyżej 50 000 mieszkańców,

Zlikwidowany zostanie obowiązek sporządzania, co 36 miesięcy analizy kosztów i korzyści związanych z wykorzystaniem, przy świadczeniu usług komunikacji miejskiej, autobusów zeroemisyjnych oraz innych środków transportu, w których do napędu wykorzystywane są wyłącznie silniki, których cykl pracy nie powoduje emisji gazów cieplarnianych ub innych substancji objętych systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych, o którym mowa w ustawie z 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji

Jak uzasadnia ministerstwo klimatu, nałożone w 2018 r. obowiązki nie są realizowane ze względu na wysoki koszt zakupu i eksploatacji pojazdów nisko- i zeroemisyjnych, który w wielu przypadkach przekracza możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów. Resort wskazuje, że realizacja trwających oraz planowanych inwestycji w tabor nie jest wystarczająca do osiągnięcia progu 30 proc. pojazdów zeroemisyjnych do 2028 roku we flotach samorządów. Obowiązujący obecnie próg określony na poziomie 10 proc. spełnia jedynie około 10 proc. samorządów objętych przepisami ustawy o elektromobilności. Zgodnie z przepisami art. 68 ust. 4 pkt 3 ustawy o elektromobilności od 1 stycznia 2025 roku wymienione w ustawie jednostki samorządu terytorialnego będą zobowiązane do zapewnienia udziału autobusów zeroemisyjnych lub autobusów napędzanych biometanem w użytkowanej flocie pojazdów w wysokości co najmniej 20 proc., a docelowo w 2028 r. na poziomie 30 proc.,

- Realizacja obowiązków ustawowych przy obecnych wskazaniach jest trudna do zrealizowania. W związku z powyższym zasadne jest usunięcie konkretnych progów procentowych – uzasadnia ustawodawca.

Ministerstwo klimatu zaznacza, że wprowadzenie tych przepisów realizuje dwa tzw. kamienie milowe - warunki wypłat pieniędzy z Krajowego Planu Odbudowy. Są to

  • kamień milowy E1G: „Wejście w życie ustawy wprowadzającej obowiązek zakupu tylko niskoemisyjnych i zeroemisyjnych autobusów w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców począwszy od 2025 r.”,
  • kamień milowy E1L dla części pożyczkowej KPO: „Wejście w życie aktu prawnego wprowadzającego obowiązek tworzenia stref niskoemisyjnych dla wybranych najbardziej zanieczyszczonych miast”.