Mając na uwadze brzmienie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz ogólnych reguł konstrukcji podatku, a również regulacji stosownych dyrektyw, należy uznać, iż stawka VAT 23 proc. (obowiązująca w latach 2011-2016) jest stawką podstawową (A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 41 ustawy o podatku od towarów i usług, System Informacji Prawnej LEX).

Powyższe potwierdza nadal aktualny pogląd przedstawiony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 czerwca 2000 r. sygn. akt. I SA/Ka 2367/98, stanowiący, iż: "Treść art. 18 ust. 1, jak i brzmienie niektórych innych przepisów ustawy z 1993 r. o VAT, nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że ustawodawca jako regułę określił sytuację, w ramach której stawka tego podatku wynosi 22 proc. Skoro zaś tak, to winno być poza sporem, że wyjątki od tej reguły nie powinny być interpretowane rozszerzająco. Jeśli więc w stosunku do danego rodzaju towarów i usług nie zostało wyraźnie określone w przepisach szczególnych, iż ma do niego zastosowanie niższa stawka podatkowa, to tego rodzaju towar lub usługa podlegają opodatkowaniu 22 proc. stawką podatku".

Zasadą jest, że stawkę podstawową VAT należy zastosować wtedy, gdy przepisy podatkowe w sposób jednoznaczny nie przewidują użycia dla określonej czynności stawki preferencyjnej (A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 41 ustawy o podatku od towarów i usług, System Informacji Prawnej LEX).

Powyższe regulacje mają również odniesienie do stosowania stawki VAT na gruncie prawa zamówień publicznych i winny być rozpatrywane w dwóch odrębnych stanach faktycznych tj.:
1) w sytuacji zastosowania przez wykonawcę stawki podstawowej, gdy jest możliwe zastosowanie stawki preferencyjnej lub
2) w przypadku zastosowania przez wykonawcę stawki preferencyjnej, gdy jest możliwe zastosowanie jedynie stawki podstawowej.

Sytuacja nr 1

W zakresie przedmiotowej sytuacji wypowiedziała się Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 20 marca 2014 r. sygn. akt. KIO 430/14 stanowiąc, że: "Skoro ustawa z 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz inne ustawy regulujące odpowiedzialność podatników nie wiążą z zastosowaniem stawki podstawowej żadnych ujemnych konsekwencji, a negatywny skutek dla podatnika ma wyłącznie nieuprawnione zastosowanie stawki preferencyjnej, to taka sama reguła powinna obowiązywać również przy wykładni przepisów ustawy z 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, w szczególności art. 89 ust. 1 pkt 6 p.z.p. Nieracjonalne i sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa zamawiającego do badania ceny oferty oraz niweczące cel postępowania o udzielenie zamówienia byłoby przyjęcie, że oferta, w której cenie mieści się podstawowa stawka podatkowa, a która mimo tego jest najkorzystniejsza, podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 p.z.p., a skutkiem tego zamówienie uzyskuje wykonawca, który złożył ofertę mniej korzystną (…) Niewątpliwie uwzględnienie w cenie oferty nieprawidłowej niższej stawki podatku od towarów i usług godzi w uczciwą konkurencję, natomiast zastosowanie przez wykonawcę stawki podstawowej VAT nie może być uznane za niekonkurencyjne w stosunku do innych wykonawców”.

Powyższe stanowi, że wykonawca, który zastosował podstawową stawkę VAT zamiast preferencyjnej nie może ponieść z tego powodu negatywnych konsekwencji. Rezultatem przedmiotowego działania może być jedynie zaoferowanie przez danego wykonawcę wyższej ceny od Wykonawców, którzy zastosowali stawkę (niższą) preferencyjną.

Sytuacja nr 2

W przedmiotowym stanie faktycznym dalsze działania zamawiającego są uzależnione od treści Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) tj.:
a) gdy stawka VAT jaką wykonawca winien zastosować przy wyliczeniu ceny oferty, została wskazana w treści SIWZ, zamawiający zobowiązany jest do zbadania czy wystąpiła inna omyłka polegająca na niezgodności oferty ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia, niepowodująca istotnej zmiany oferty. Następnie, gdy zamawiający uzna, iż ma do czynienia z opisaną powyższej inną omyłką, poprawia ją na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy p.z.p. (powyższą możliwość dokonania poprawy stawki VAT na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy p.z.p. potwierdza Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 października 2011 r. sygn. akt. III CZP 52/11).
b) gdy stawka VAT nie została wskazana przez zamawiającego w treści SIWZ, nie można mówić o wystąpienia innej omyłki w myśl art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy p.z.p, gdyż nie jest spełniona przesłanka niezgodności ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia. W powyższych okolicznościach Zamawiający może ograniczyć się jedynie do oceny poprawności przyjętej stawki VAT. Zastosowanie nieprawidłowej stawki VAT skutkuje odrzuceniem oferty wykonawcy na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy p.z.p. z uwagi na fakt, że zawiera błąd w obliczeniu ceny.

Powyższe stanowisko potwierdza Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 października 2011 r. sygn. akt. III CZP 52/11 stanowiąc: "Przyjęcie w ofercie nieprawidłowej stawki podatku VAT jest zatem równoznaczne z błędem w obliczeniu zawartej w ofercie ceny, polegającym na wadliwym doborze przez wykonawcę elementu mającego niewątpliwie wpływ na obliczenie wysokości zaoferowanej ceny. Innymi słowy, posłużenie się przez wykonawcę choćby tylko jednym nieprawidłowo określonym elementem kalkulacji ceny przekłada się na wystąpienie błędu w obliczeniu ceny, bez względu na skalę lub rozmiar stwierdzonego uchybienia”.

Polecamy szkolenie
Zamówienia publiczne do 30.000 euro z uwzględnieniem nowelizacji Pzp z 2016 r.
  • rzetelna i aktualna wiedza