Spór dotyczący dotacji dla szkół niepublicznych ma charakter cywilno-prawny

Skarga właścicieli placówek dotycząca wysokości dotacji wypłacanych przez miasto dla szkół i placówek niepublicznych, jest w istocie żądaniem zapłaty w rozumieniu kodeksu cywilnego. Czynność polegająca na określeniu miesięcznych stawek dotacji nie należy do żadnej z form działania administracji publicznej orzekł NSA w wyroku z 28 września br.

Dyrektor wydziału edukacji zawiadomiła właścicieli szkół niepublicznych o weryfikacji stawek dotacji dla przedszkoli, szkół i placówek niepublicznych i publicznych funkcjonujących na terenie miasta. Zdaniem właścicieli placówek doszło do zaniżenia kwoty dotacji przyznanej dla niepublicznych szkół policealnych w stosunku do poziomu wynikającego z art. 90 ust. 3  ustawy o systemie oświaty  oraz przepisów uchwały rady miejskiej. W odpowiedzi dyrektor wydziału edukacji uznał wezwanie do usunięcia naruszenia prawa za bezzasadne, stwierdzając, że stawki dotacji zostały ustalone w sposób prawidłowy.

NSA rozpatrując skargę stwierdził, iż skarżący zakwestionowali sposób wyliczenia dotacji. Sąd zwrócił uwagę, iż przepisy  ustawy o systemie oświaty , ani też przepisy uchwały rady miejskiej nie przyznają wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) kompetencji do określania uprawnień bądź obowiązków w zakresie przyznawania dotacji, o jakich mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o systemie oświaty. Uprawnienia takie – na podstawie art. 90 ust. 4 tej ustawy – posiada organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. W rozpatrywanej sprawie organem tym była rada miejska, która wykonała obowiązek, wydając uchwałę ustalającą między innymi podstawę obliczania dotacji. Zdaniem NSA skarga właścicieli placówek jest w istocie żądaniem zapłaty, a spór dotyczy jedynie wysokości dotacji. Czynność polegająca na określeniu miesięcznych stawek dotacji wypłacanych przez miasto dla szkół i placówek niepublicznych oraz publicznych, powadzonych przez inne osoby prawne lub fizyczne nie należy do żadnej z form działania administracji publicznej. Przepisy  ustawy o systemie oświaty  nie przewidują bowiem załatwienia spraw dotacji w formie decyzji administracyjnej, postanowienia, bądź jakiegokolwiek innego aktu lub czynności.

NSA uznał, że złożenie przez podmiot prowadzący szkołę niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej wniosku o udzielenie dotacji oraz wskazanie wymaganych danych co do liczby dzieci uczęszczających do szkoły powoduje, że organ wykonawczy gminy ma obowiązek obliczenia należnej dotacji i wypłacenia jej uprawnionemu podmiotowi. W przypadku szkół niepublicznych na terenie miasta obliczenie wysokości dotacji następuje poprzez iloczyn liczby uczniów danej szkoły i połowy ustalonych w budżecie gminy wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia.

Zarówno wyliczenie kwoty stanowiącej 50% ustalonych w budżecie gminy wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia, jak i późniejsza konkretyzacja wysokości dotacji są czynnościami o charakterze księgowo-rachunkowym, które nie kwalifikują się jako czynności z zakresu administracji publicznej. Nie są również aktami organu jednostki samorządu terytorialnego podejmowanymi w sprawach z zakresu administracji publicznej, czy też podejmowanymi w sprawie z zakresu administracji publicznej czynnościami nakazanymi prawem albo czynnościami prawnymi lub faktycznymi naruszającymi prawa osób trzecich. NSA zwrócił uwagę, iż między podmiotem uprawnionym do żądania wypłaty dotacji a jednostką samorządu terytorialnego właściwą do wypłaty tej dotacji nawiązuje się na podstawie art. 90  ustawy o systemie oświaty , stosunek prawny odpowiadający cechom zobowiązania w rozumieniu art. 353 § 1 kodeksu cywilnego, a skoro w przepisach ustawy o systemie oświaty nie przewidziano szczególnego trybu dochodzenia tego rodzaju roszczeń na drodze postępowania administracyjnego, to podmiot uprawniony może poszukiwać ochrony prawnej tylko przed sądem powszechnym w postępowaniu cywilnym. Przepisy art. 90 ust. 2 i 3 ustawy o systemie oświaty określają bowiem w sposób jasny i bezwarunkowy, kto jest dłużnikiem (w aktualnym stanie prawnym obowiązek ten ciąży na właściwej jednostce samorządu terytorialnego), kto zaś wierzycielem (osoba prowadząca szkołę lub placówkę niepubliczną), a także w jakiej wysokości świadczenie się należy (50% wydatków bieżących ponoszonych w szkole publicznej tego samego typu w przeliczeniu na jednego ucznia) i od spełnienia jakich przesłanek jest uzależnione wypłacenie dotacji – podkreślił NSA.

Na podstawie: Postanowienie NSA z 28 września 2012 r., sygn. akt II GSK 1505/12, prawomocne

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)