Prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego stanowi podstawową cechę podatku VAT. Uprawnienie to zapewnia neutralność podatku obrotowego, przy jednoczesnym faktycznym opodatkowaniu konsumpcji. Taka konstrukcja podatku od towarów i usług daje inwestorowi gwarancję, że zapłacony przez niego przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych w działalności gospodarczej podatek VAT, nie będzie stanowił dlań faktycznego kosztu. Zdaniem wielu komentatorów, możliwość odliczenia podatku naliczonego nie stanowi żadnego przywileju dla podatnika, lecz jest jego fundamentalnym i podstawowym uprawnieniem, wynikającym z samej konstrukcji podatku od towarów i usług. W procesie stosowania prawa, organy administracji publicznej pominęły istotę omawianego zagadnienia. Zauważyć należy, iż celem inwestora nie jest nieodpłatne świadczenie usług na rzecz gminy, a przygotowanie konkretnej, realizowanej przez niego inwestycji. Kluczowym dla oceny skutków podatkowych wynikających z dokonywania nakładów inwestycyjnych na gruncie jednostki samorządu terytorialnego jest wskazanie, iż mają one ścisły związek z prowadzoną przez inwestora działalnością gospodarczą. W praktyce czynienie przez inwestorów określonych wydatków na rzecz gmin, budowa nowych obiektów, odpowiednie przystosowanie terenów, stanowi często jeden z warunków zawartych w pozwoleniu na budowę. Powyższe oznacza zatem konieczność zrealizowania przez inwestora konkretnych przedsięwzięć i pozostaje w ścisłym związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Zaprezentowane argumenty pozwalają w sposób jednoznaczny stwierdzić, iż wydatki inwestycyjne związane z realizowaną działalnością poczytywać należy za działalność gospodarczą, z czym wiąże się prawo do odliczenia podatku naliczonego (tak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 13 października 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 1010/08).
@page_break@
Omawiając uprawnienie podatnika-inwestora do odliczenia podatku naliczonego, nie sposób nie zauważyć ugruntowanej linii orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W orzecznictwie ETS, status podatnika VAT i związane z nim immanentnie prawo do odliczenia podatku uzyskiwane jest niezależnie od celu i rezultatu prowadzonej działalności gospodarczej. W konsekwencji za działalność gospodarczą na gruncie podatku obrotowego, uznaje się same czynności przygotowawcze do podjęcia tej działalności. Nie sposób nie zauważyć stanowiska wyrażonego w orzeczeniu z dnia 8 czerwca 2000 r., Finanzamt Goslar v. Brigitte Breitsohl C-400/98, w którym Trybunał wskazał, iż prawo do odliczenia podatku płaconego w związku z transakcjami podjętymi z zamiarem realizacji planowej działalności gospodarczej istniało nadal, nawet gdy organy podatkowe od pierwszego rozliczenia podatku były świadome, że działalność gospodarcza, która miała prowadzić do transakcji opodatkowanych, nie zostanie podjęta. ETS potwierdził zatem prawo podatnika do odliczenia podatku, także względem czynności przygotowawczych i inwestycyjnych dokonywanych przed faktycznym rozpoczęciem działalność. Z upływem lat Europejski Trybunał Sprawiedliwości liberalizował swoje stanowisko wskazując, iż podatek naliczony dotyczący bezpośrednio czynności niepodlegających opodatkowaniu, lecz związany z całością opodatkowanej działalności podatnika, może podlegać odliczeniu (orzeczenie C-456/03 Kretztechnik AG v. Finanzamt Linz). Trybunał stoi na stanowisku, że brak prawa do odliczenia VAT w konkretnym przypadku winien być kwestią ocenną, szczególne okoliczności mogą bowiem przemawiać za tym, aby podatnikowi to prawo przysługiwało. Stosowanie przez organy podatkowe bezwzględnych ograniczeń jest w ocenie ETS niedopuszczalne i pozostaje w jawnej sprzeczności z zasadą neutralności.
@page_break@
Przedstawione rozważania obrazują problem związany z możliwością odliczenia VAT od nakładów inwestycyjnych dokonywanych na nieruchomości stanowiącej własności gminy. Zaprezentowane argumenty pozwalają stwierdzić, że inwestorowi czyniącemu nakłady na gruncie gminy przysługuje prawo do odliczenia podatku od towarów i usług, wbrew opinii organów podatkowych. Z orzecznictwa sądów krajowych oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości jednoznacznie wynika, że dokonywanie przez inwestorów czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie wyłącza możliwości odliczenia VAT. Problem związany z dopuszczalnością odliczenia podatku naliczonego dotyka o wiele bardziej złożonego zagadnienia. Na przykładzie ustawy o podatku od towarów i usług doskonale widoczny jest problem dokonywania właściwej wykładni przepisów stanowionego prawa przez organy administracji podatkowej. Brak spójności w zakresie tworzonego prawa oraz samej jego wykładni budzi szereg wątpliwości samych inwestorów przed czynieniem nakładów na gruncie jednostek samorządu terytorialnego, których działania sprzyjają rozwojowi gminnej infrastruktury. Stworzenie inwestorom sprzyjających warunków przyniosłoby szereg jednostkom samorządu terytorialnego i jej mieszkańcom.
Pisaliśmy o tym również: Skutki podatkowe inwestowania na gruncie jednostek samorządu terytorialnego