Takie zmiany planuje wprowadzić Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji - przewidziano je w ustawie o ochronie ludności i obronie cywilnej. Projekt trafił właśnie do konsultacji publicznych.

Jednym z elementów ustawy są obiekty zbiorowej ochrony (OZO). Resort podzielił je na dwie kategorie:

budowle ochronne:

  • schrony (budowle ochronne o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, wyposażone w urządzenia filtrowentylacyjne, stosowane przy budowie przydomowych schronów, jako materiały lub technologie o przeznaczeniu na rynek cywilny, lub pochłaniacze regeneracyjne)
  • ukrycia (budowle ochronne o konstrukcji niehermetycznej);

miejsca doraźnego schronienia (obiekty budowlane przystosowane do tymczasowego ukrycia ludzi oraz ukrycia doraźne wolnostojące).

Każdy z obiektów będzie miał przypisaną kategorię odporności. Ich pojemność ma być zaplanowana w taki sposób, aby zapewnić schronienie:

  1. w budowlach ochronnych dla co najmniej 25 proc., a we wszystkich obiektach zbiorowej ochrony dla co najmniej 50 proc., przewidywanej liczby ludności przebywającej w sytuacji zagrożenia na obszarze planowania w granicach administracyjnych miast;
  2. w budowlach ochronnych dla co najmniej 15 proc., a we wszystkich obiektach zbiorowej ochrony dla co najmniej 25 proc. przewidywanej liczby ludności przebywającej na obszarze w sytuacji zagrożenia na obszarze planowania poza granicami administracyjnymi miast.

Przeczytaj także: Rząd przedstawił założenia ustawy o ochronie ludności

Sprawdź w LEX: Czy obecnie na budowę budowli o charakterze ochronnym całkowicie zagłębionym pod powierzchnią terenu (ok. 0,5 m) wymaga się pozwolenia na budowę? >

 

Nowe obowiązki dla właścicieli, zarządów i developerów

Projektowane przepisy wskazują, że budowle ochronne i miejsca doraźnego schronienia mają spełniać wymagania określone w przepisach budowlanych, a ponadto wymagania techniczne i lokalizacyjne, w szczególności posiadać odpowiednią wytrzymałość, środki przeciwpożarowe, wentylację, wyjścia ewakuacyjne, zaopatrzenie w energię i wodę, odprowadzanie ścieków i rozwiązania służące przetrwaniu osób znajdujących się w budowli ochronnej oraz spełniać  Polskie Normy. Wymogi te zostaną uszczegółowione w rozporządzeniach. 

Nowe obiekty mają być projektowane jako obiekty podwójnej funkcji tzn. w sposób umożliwiający ich wykorzystanie zgodnie z potrzebami właścicieli lub zarządców, ale z drugiej strony - mają zapewnić ochronę w razie potrzeby. W przypadku budynków użyteczności publicznej lub budynków mieszkalnych wielorodzinnych (tam, gdzie nie powstanie schron lub ukrycie) kondygnacje podziemne oraz garaże podziemne mają być  zaprojektowane i wykonane w sposób umożliwiający zorganizowanie w nich miejsc doraźnego schronienia. W razie potrzeby funkcje budowli ochronnych mają pełnić podziemne systemy transportu szynowego, w szczególności metra, tramwaju i kolei podziemnej.

Budowle ochronne będą podlegały zaliczeniu do obiektów zbiorowej ochrony na podstawie porozumienia właściwego organu ochrony ludności (np. prezydenta miasta, starosty, wojewody) z właścicielem lub zarządcą budynku albo na podstawie decyzji administracyjnej. Decyzja o uznaniu za budowlę ochronną będzie mogła zostać wydana na wniosek właściciela lub zarządcy budowli lub obiektu, albo z urzędu. Będzie określała szczegółowe obowiązki właściciela lub zarządcy oraz warunki użytkowania budowli ochronnej.

W uzasadnionych przypadkach, w szczególności w przypadku wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych lub przewidywanego wystąpienia zagrożenia, właściwy organ ochrony ludności wyda polecanie  właścicielowi lub zarządcy budowli ochronnej przygotowanie jej do użycia. Polecenie będzie podlegać bezzwłocznemu wykonaniu. Realizacją polecenia zajmie się wyznaczony kierownik budowli ochronnej (może nim być właściciel lub zarządca budynku). Będzie on czuwał nad zapewnieniem prawidłowej eksploatacji i porządku w obrębie budowli ochronnej. Będzie miał prawo  wydawać wiążące polecenia określonego zachowania osobom przebywającym w środku. W budowlach ochronnych o pojemności powyżej 120 osób właściwy organ ochrony ludności, w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą budowli ochronnej, ma zapewnić personel do obsługi budowli ochronnej, w przypadku jej przygotowania do użycia.

Projekt nakłada też nowe obowiązki związane z planowaniem przestrzennym. W przypadku planowania nowej zabudowy w granicach administracyjnych miast i poza jego granicami nakazuje uwzględnić usytuowanie:

  • wolnostojących budowli ochronnych,
  • budowli ochronnych w budynkach użyteczności publicznej,
  • budowli ochronnych albo możliwości zorganizowania miejsc tymczasowego schronienia w garażach podziemnych, podziemnych części budynków użyteczności publicznej oraz budynkach mieszkalnych wielorodzinnych

A także zapewnić możliwość dojazdu pojazdów używanych w związku z ratowaniem życia i mienia ludzkiego, ewakuacją ludności, bądź usuwaniem skutków katastrof.

Czytaj też: Czy można bezpłatnie udostępnić dane właściciela nieruchomości, która ma być wykorzystywana jako schron w przypadku ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny? >

 

Kiedy schronów będzie za mało

Projektowana regulacja przewiduje też scenariusz, w którym liczba schronów i ukryć okaże się niewystarczająca. Wówczas to na wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub wojewodę spadnie obowiązek zorganizowania miejsca doraźnego schronienia. Będzie mogło to nastąpić w drodze:

  1. nakazu przystosowania pomieszczeń budynków, garaży podziemnych, tuneli, budowli ziemnych, wykopów i tym podobnych obiektów do pełnienia funkcji ochronnych;
  2. wykonania miejsc doraźnego schronienia, przystosowanych do tymczasowego ukrycia ludności.

Projekt przewiduje, że w przypadku gdy właścicielem budynku jest podmiot niepubliczny, nakaz przystosowania lub udostępnienia nieruchomości albo wykonania tymczasowych miejsc doraźnego ukrycia będzie miał charakter decyzji administracyjnej (przepisy wskazują drogę odwołania się od decyzji). Ustawa zastrzega, że obiekty zbiorowej ochrony znajdujące się w obiektach niepublicznych, przeznaczone są w pierwszej kolejności do ochrony użytkowników tych budynków. Dopuszcza sytuację, że w czasie obowiązywania jednego ze stanów nadzwyczajnych lub w czasie wojny, organ ochrony ludności może, w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą takiego obiektu, nakazać tymczasowe udostępnienie go osobom innym niż użytkownicy budynku. Nakaz nie będzie dotyczył obiektów zbiorowej ochrony w domach jednorodzinnych.

 

Dofinansowanie do schronów

Rząd przewiduje też wsparcie dla właścicieli i zarządców budowli ochronnych. Będą mogli z utworzonego Funduszu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej pozyskać do 80 proc. kosztów na:

  • budowę budowli ochronnych, zaliczonych do obiektów zbiorowej ochrony na podstawie porozumienia lub decyzji właściwego organu ochrony ludności;
  • przebudowę budowli w celu spełniania wymogów budowli ochronnej;
  • dostosowanie obiektów do spełniania wymagań technicznych;
  • organizowanie miejsc doraźnego schronienia;
  • remont i utrzymanie obiektów zbiorowej ochrony;
  • przygotowanie budowli ochronnych do użycia.

Fundusz, którego dysponentem jest minister właściwy do spraw wewnętrznych, przeznaczony jest na finansowanie lub dofinansowanie zadań ochrony ludności z budżetem w wysokości nie niższej niż 0,3 proc. PKB. Zasilany będzie z różnych źródeł wymienionych w projekcie. Także spółki o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa mają przeznaczają corocznie co najmniej 3 proc. wydatków inwestycyjnych za rok poprzedni na inwestycje związane z zapewnieniem realizacji zadań ochrony ludności.

Przeczytaj także: Gdzie jest schron? Wystartowała aplikacja z adresami

Niejawna ewidencja

Choć budowle ochronne i miejsca doraźnego schronienia będą oznaczone się za pomocą międzynarodowego znaku rozpoznawczego obrony cywilnej oraz napisu: „schron”, „ukrycie” lub „miejsce doraźnego schronienia”, to sama centralna ewidencja obiektów zbiorowej ochrony będzie  niejawna. Ma ją prowadzić Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej (w województwach komendanci wojewódzcy, w powiatach i miastach odpowiednio komendanci powiatowi/miejscy). W ewidencji będą znajdowały się dane o istniejących schronach i ukryciach, planowanych miejscach organizacji ukryć doraźnych, obiektach potencjalnie przydatnych do przystosowania na ukrycia doraźne oraz obiektach osłonowych, a także podział na obiekty publiczne i niepubliczne. Bazę mają zasilać informacje przekazywane przez włodarzy gmin i powiatów za pośrednictwem wojewodów.

Dla schronów i ukryć ujętych w ewidencji sporządzana będzie karta ewidencyjna budowli ochronnej. Znajdą się w niej takie informacje jak m.in.: przeznaczenie, typ, orientacyjna wytrzymałość, pojemność, rok budowy i rok ostatniego remontu budowli.  W przypadku wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych lub przewidywanego wystąpienia zagrożenia, ludność zostanie niezwłocznie poinformowana o umiejscowieniu obiektów zbiorowej ochrony oraz o sposobie dotarcia do nich i korzystania z nich. Ten obowiązek spadnie na wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i starostów.

Kara dla zarządcy, który nie wypełni obowiązków

W Kodeksie Wykroczeń  ma pojawić się nowy przepis (art. 82 b). Wynika z niego, że kto

  1. będąc właścicielem albo zarządcą obiektu zbiorowej ochrony nie dopełnia obowiązku w zakresie utrzymania i przygotowania obiektu zbiorowej ochrony do użycia,
  2. nie dopełnia obowiązku zorganizowania miejsc doraźnego schronienia

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.”