Konflikt, będący podstawą powyższego rozstrzygnięcia NSA, dotyczył przedsiębiorcy, który jako podwykonawca miał zrealizować część robót na budowie autostrad przed Euro 2012. Główny wykonawca, któremu GDDKiA zleciła budowę autostrady, nie zapłacił jednak podwykonawcy za roboty. W konsekwencji, podwykonawca zwrócił się do Dyrekcji o zamieszczenie go na liście firm spełniających warunki spłaty niezaspokojonych należności wynikających z realizacji zamówień publicznych. Taka możliwość wynika z ustawy z 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych (Dz. U. poz. 891). Jej przepisy umożliwiają mniejszym firmom domaganie się zapłaty bezpośrednio od zamawiającego, z pominięciem generalnego wykonawcy w sytuacji, gdy nie uregulował on należności za wykonane roboty. 

Jednakże, w listopadzie 2012 r., GDDKiA powiadomiła przedsiębiorcę o odmowie wpisania na listę. Oznaczało to pozbawienie możliwości zaspokojenia przez podwykonawcę swoich roszczeń finansowych, złożył on zatem skargę na odmowę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA uznał, że skarga taka nie jest możliwa, bo odmowa wpisu na listę przez GDDKiA nie jest decyzją administracyjną. Wątpliwości co do tego rozstrzygnięcia miał NSA, do którego trafiła z kolei skarga kasacyjna przedsiębiorcy.

Naczelny Sąd Administracyjny, jednoznacznie stwierdził, iż odmowa umieszczenia przedsiębiorcy liście przedsiębiorców spełniających warunki spłaty niezaspokojonych należności wynikających z zamówień publicznych, jest oświadczeniem wiedzy, a nie woli, składanym przez Dyrekcję. W tym właśnie oświadczeniu wiedzy, GDDKiA stwierdza, czy poszkodowany przedsiębiorca, który się do niej zgłosił, spełnia warunki do wypłaty niezaspokojonych roszczeń. NSA stanął na stanowisku, że oświadczenie wiedzy nie tworzy stosunku administracyjnoprawnego, a jedynie wynika z cywilnoprawnych stosunków między GDDKiA a generalnym wykonawcą oraz pomiędzy generalnym wykonawcą a podwykonawcą. GDDKiA, wypłacając podwykonawcom niezaspokojone należności, realizuje zobowiązania cywilne, których źródłem jest umowa. Dlatego, zdaniem NSA właściwym dla rozstrzygania sporów w tej sprawie jest sąd powszechny.

Uchwała NSA z dnia 24 lutego 2014 r. (II GPS 4/13)

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna