Wojewoda zarządzeniem zastępczym stwierdził wygaśnięcie mandatu radnej rady miasta. Organ nadzorczy ustalił bowiem, że radna sprawuje dodatkowo jeszcze funkcję dyrektora banku, który prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego miasta, w której jest ona radną. Zdaniem organu nadzorczego wykonywanie obsługi finansowej jednostki samorządu, m.in. przechowywanie środków pieniężnych danego podmiotu w ramach łączącej jednostkę samorządu oraz bank umowy rachunku bankowego przez jeden z oddziałów banku, w którym funkcję dyrektora sprawuje radny, wypełnia przesłankę "prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy", o której mowa w art. 24f ust. 1  ustawy o samorządzie gminnym  . W takiej sytuacji radny jest zobowiązany do zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej lub zarządzania taką działalnością w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania.


Miasto wniosło do WSA o uchylenie zarządzenia zastępczego wojewody. Zdaniem strony skarżącej organ nadzoru błędnie uznał, że jedyną prawnie dopuszczalną treścią uchwały jest stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego, oraz że w sprawie zostały spełnione przesłanki dla stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnej, poprzez przyjęcie, że prowadziła ona działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy. WSA oddalił skargę miasta.


NSA rozpatrując sprawę ustalił, iż nie budzi wątpliwości, że radna miasta, zajmując stanowisko dyrektora banku, który jednocześnie prowadzi obsługę bankową miasta, naruszyła dyspozycję art. 24f ust. 1  ustawy o samorządzie gminnym  . Przepis ten wprowadza generalny zakaz obejmowania lub sprawowania mandatu radnego gminy, który prowadzi działalność sam lub z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, zarządza taką działalnością, jest przedstawicielem lub pełnomocnikiem w jej zarządzaniu. Sąd uznał, iż na podstawie umowy za wynagrodzeniem, bank świadczył usługi bankowe dotyczące zgromadzonych na prowadzonym przez niego rachunku środków finansowych miasta. Oznacza to, że bank prowadził działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia jednostki samorządu terytorialnego. O dysponowaniu tymi środkami decyduje w ramach zwykłego zarządu burmistrz, zaś w zakresie czynności przekraczających zwykły zarząd – rada miasta, w skład której wchodzi radna, będąca jednocześnie dyrektorem tego banku.

NSA przypomniał, iż jedną z funkcji jaką wykonuje radny jest także funkcja kontrolna, w której musi badać działalność organów gminy pod kątem dobra wspólnoty jaką stanowią mieszkańcy. Radny reprezentuje zatem interes wspólnoty, ale będąc jednocześnie dyrektorem banku musi dążyć do zabezpieczenia interesu gospodarczego banku, a to prowadzi do konfliktu interesów. NSA podkreślił również, że art. 24f ust. 1  ustawy o samorządzie gminnym  nie ogranicza zakazu do "własności" ani do "zarządzania" mieniem komunalnym gminy, a używa znacznie pojemniejszego określenia "wykorzystanie mienia", którego granice desygnatów są o wiele trudniej uchwytne. Wynika to z tego, że zakres przedmiotowy działalności bankowej obejmuje w szczególności "wykorzystanie" środków finansowych budżetu gminy przez bank obsługujący rachunek bankowy gminy. Nie ma wątpliwości, że bank odniesie tym większą korzyść finansową, im większe będą środki finansowe otrzymane do "wykorzystania" od obsługiwanej gminy. Zdaniem NSA należy więc uznać, że bank "prowadzący" rachunek bankowy gminy "wykorzystuje mienie tej gminy" w rozumieniu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym .

Na podstawie:
Wyrok NSA z 19 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 1164/12, prawomocny

Przydatne materiały: 
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)