Jak oceniła w piątek rzecznik praw obywatelskich Irena Lipowicz, konieczne są kompleksowe rozwiązania dotyczące osób starszych, bo istnieje wielkie ryzyko, że sytuacja osób starszych będzie traktowana przede wszystkim jako problem, a społeczeństwo będzie straszone przyrostem liczby osób starszych.

Minister w Kancelarii Prezydenta RP Irena Wóycicka zauważyła, że z języka, którym opisywane jest zjawisko starzenia się społeczeństwa, powinny zniknąć takie sformułowania jak "tsunami demograficzne".

"W gruncie rzeczy proces starzenia się jest przede wszystkim efektem wydłużania się trwania życia. To jest objaw niezwykle pozytywnych zmian cywilizacyjnych, które powodują również konieczność dostosowania się, jak również wykorzystania rosnącej liczby osób starszych dla życia społecznego, a z drugiej strony - stworzenia im godnych warunków życia" - powiedziała.

Podkreśliła, że prezydent Bronisław Komorowski zaangażował się i "inspiruje" Ministerstwo Zdrowia, by w tej kadencji "miał szansę podpisać ustawę o zdrowiu publicznym", która powinna regulować wiele kwestii związanych ze starzeniem się ludności.

Minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz zapowiedział, że rekomendacje, które znalazły się w opracowaniu RPO, będą wzięte pod uwagę w trakcie prac nad rządową strategią polityki państwa wobec osób starszych. Ma ona powstać do września przyszłego roku.

Przypomniał także, że ustawa dotycząca podniesienia wieku emerytalnego zobowiązała go do sformułowania rządowego programu wsparcia aktywności zawodowej i równości płci na rynku pracy osób po 60. roku życia.

Monika Przygucka-Gawlik z resortu zdrowia poinformowała, że najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy będzie gotowy Narodowy Program Opieki Długoterminowej. Jako pierwsza ma zapoznać się z nim sejmowa komisja zdrowia. Jak powiedziała, wśród wypracowanych dotąd propozycji są też związane z kształceniem geriatrów, których w kraju brakuje.

Wśród rekomendacji RPO jest m.in. rozpoczęcie prac nad utworzeniem urzędu Rzecznika Praw Osób Starszych, który byłby umocowany w strukturze powiatu. Zadaniem rzecznika byłaby kompleksowa pomoc seniorom m.in. w zakresie pomocy prawnej, a także podejmowanie działań sprzyjających kształtowaniu pozytywnego wizerunku osób starszych w społeczności lokalnej. Rady seniorów miałyby być z kolei powoływane na poziomie dzielnicy. Zajmowałyby się sprawami związanymi z życiem codziennym i najbliższym otoczeniem seniorów.

W dokumencie znalazły się też rekomendacje dotyczące m.in. zatrudniania osób w różnym wieku, także seniorów, w miejscach, gdzie pracuje się ze starszymi osobami albo dla nich (jako próba zmiany społecznego wizerunku osób starszych i przeciwdziałania stereotypom). Podkreślono też potrzebę oswajania ze starością i zwracania uwagi na potencjał osób starszych poprzez organizowanie kampanii medialnych i społecznych, a także rozwijanie oferty edukacyjno-kulturalnej szczególnie atrakcyjnej i zaadresowanej do mężczyzn, np. Politechniki Trzeciego Wieku czy Akademii Rzemiosł (dziś w działalność Uniwersytetów Trzeciego Wieku angażują się głównie kobiety).

Publikacja przedstawia też przykłady dobrych i wartych upowszechnienia rozwiązań dla seniorów. Jest to m.in. działający w Tczewie od pięciu lat Bank Czasu. Istotą jego działania jest wymiana usług i pomocy pomiędzy jego uczestnikami. Przywołano też przykład Wrocławskiej Karty Seniora przyznawanej osobom, które ukończyły 60 lat. Jej posiadacz może korzystać ze zniżek na różne usługi i zajęcia - sportowe, kulturalne, szkoleniowe i gastronomiczne - oferowane przez instytucje, które przystąpiły do programu.

Publikacja powstała w ramach prac Komisji Ekspertów ds. Osób Starszych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Jest dostępna na stronie internetowej rpo.gov.pl.

Dziś najwyższa średnia wieku notowana jest wśród mieszkańców Europy. Według prognoz WHO w latach 2010-2050 odsetek osób w wieku powyżej 65 lat wzrośnie na świecie z 16,4 proc. do 31,3 proc.

Rośnie też średni wiek Polaków. Według danych GUS z ubiegłorocznego Narodowego Spisu Powszechnego, na każde 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało łącznie 57 osób w wieku nieprodukcyjnym - o 5 mniej niż w roku 2002. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się jednak w tym czasie z 38 do 30, zaś tych w wieku poprodukcyjnym wzrosła z 24 do 27.

W najbliższych 20 latach odsetek osób starszych w Polsce ulegnie podwojeniu - do 24 proc., a ludzie starsi stanowić będą w 2030 r. populację 8,5-milionową. Niemal w połowie będą to osoby po 75. roku życia. Prognozowany przyrost liczby osób starszych będzie w Polsce szybszy niż w krajach Europy Zachodniej.