Przedłużone orzeczenie o niepełnosprawności, ale bez prawa do świadczeń

Nowe przepisy o ważności orzeczeń o niepełnosprawności nie przedłużyły z automatu prawa do świadczeń z pomocy społecznej powiązanych z niepełnosprawnością tak, jak robiły to przepisy covidowe. Resort rodziny informuje, że należy złożyć w urzędzie nowy wniosek o świadczenie. Jednak ustawa nie przewiduje takiego mechanizmu. W praktyce urzędy różnie interpretują zapisy, co wprowadza jeszcze większy chaos.

Obowiązująca od 3 sierpnia br. ustawa z 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przedłuża ważność orzeczeń o niepełnosprawności z 30 września 2024 r. na 31 marca 2025 r. Warunkiem jest złożenie wniosku w powiatowym lub miejskim zespole ds. orzekania o nowe orzeczenie do 30 września br. Przewodniczący zespołu musi wydać zaświadczenie, że taki wniosek został złożony oraz określić datę ważności starego orzeczenia. Przeczytaj także: Przepisy o dłuższej ważności orzeczeń już obowiązują

LEX Alert Urzędowy - gotowe newsy o zmianach w prawie dla Twoich urzędników. Sprawdź szczegóły >>

Brak przepisów wydłużających prawo do świadczeń

Jednak przepisy przedłużające ważność orzeczeń, która upływa 30 września br., nie zawierają zapisu, że przedłuża się automatycznie prawo do świadczeń z pomocy społecznej powiązanych z niepełnosprawnością, jak np. świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach, zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek pielęgnacyjny czy zasiłek stały. Wcześniej, ustawa covidowa i obowiązujące dotąd nowelizacje przedłużające ważność orzeczeń miały takie zapisy. Klient pomocy społecznej nie musiał nic robić dodatkowo, ponieważ prawo do świadczeń było przedłużane automatycznie do czasu wydłużenia orzeczenia o niepełnosprawności. To się teraz zmieniło. – W poprzednich ustawach wydłużających orzeczenia były dodatkowo przepisy mówiące o tym, że za wydłużeniem orzeczenia idzie też wydłużenie decyzji świadczeniowej. W obecnej ustawie tego nie ma, jest tylko zapis dotyczący świadczenia wspierającego i też tylko w pewnym zakresie – mówi Mateusz Brząkowski, radca prawny prowadzący własną kancelarię. Dlatego urzędy różnie rozwiązują tę kwestię. Z informacji pozyskanych przez serwis Prawo.pl wynika, że niektóre wymagają złożenia nowego wniosku o wypłatę świadczeń, inne - przedstawienia zaświadczenia wydanego przez zespół orzeczniczy o dacie ważności starego orzeczenia i potwierdzającym złożenie wniosku o nowe orzeczenie. Na tej podstawie wydają oświadczenie potwierdzone przez klienta. Niektóre urzędy wojewódzkie sugerują organom wypłacającym świadczenia, aby wysyłać informacje do osób je pobierających o konieczności składania wniosków o przedłużenie decyzji świadczeniowej.

PFRON: Dwie daty utraty ważności przedłużanych orzeczeń o niepełnosprawności

Trzeba złożyć wniosek o świadczenie z pomocy społecznej

Po miesiącu funkcjonowania nowych przepisów Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydało w tej sprawie komunikat. Wynika z niego, że osoba zainteresowana otrzymaniem po 30 września br. świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności powinna złożyć w urzędzie wniosek o dane świadczenie wraz z nowym orzeczeniem o niepełnosprawności. Gdy na nie dopiero czeka, należy przedstawić zaświadczenie wydane przez zespół orzeczniczy, określające termin ważności dotychczasowego orzeczenia. - Wniosek ten powinien zostać rozpatrzony na podstawie obowiązujących przepisów dotyczących ww. świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności, tj. na wniosek strony, w ramach postępowania wszczętego na wniosek strony – czytamy w komunikacie. Klient może dostarczyć odpis zaświadczenia wraz z oryginałem, a pracownik urzędu potwierdza jego zgodność z oryginałem i kopię pozostawia w dokumentacji. Pracownik może także potwierdzić fakt wydłużenia ważności orzeczenia poprzez system EKSMOoN. Dla danego orzeczenia powinna być widoczna data ważności przedłużona o 6 miesięcy, czyli np. dla orzeczenia, którego termin ważności upływał 30 września 2024 r. będzie to data 31 marca 2025 r. – Rzeczywiście system z automatu określa datę ważności dla danego orzeczenia, ale dla tych wniosków złożonych od 5 sierpnia. System nie zawiera zaświadczeń dla wniosków złożonych przed 5 sierpnia, więc musimy je wystawiać ręcznie wedle podobnego wzoru na zaświadczeniu stworzonym przez nas – mówi jedna z przewodniczących powiatowego zespołu ds. orzekania (PZON).

Czytaj w LEX: Orzecznictwo o niepełnosprawności - poradnik na przykładach >

Co zrobić, aby mieć ciągłość świadczeń z pomocy społecznej

- Zasadne jest, aby organ właściwy poinformował zainteresowane osoby z niepełnosprawnościami o konieczności złożenia nowego wniosku o dane świadczenie uzależnione od niepełnosprawności wraz z opisanym wyżej zaświadczeniem z zespołu orzekającego. Dzięki temu po dniu 30 września 2024 r. osoby te będą miały możliwość zachowania ciągłości otrzymywanych świadczeń – informuje resort rodziny.

Tyle tylko, że jak zauważa mecenas Brząkowski, ustawa nie stworzyła odpowiedniego mechanizmu, który zobowiązywałby osoby oczekujące na orzeczenie, że zaświadczenie z PZON mają złożyć np. w ośrodku pomocy społecznej czy u pracodawcy. – Idea zaświadczenia na pewno była dobra, ale zabrakło dalszych instrumentariów, jak należy to zaświadczenie traktować – mówi. Trzeba podkreślić, że art. 6bb ustawy o rehabilitacji został wprowadzony na stałe, a więc każdy wniosek o nowe orzeczenie złożony po 30 września w terminie obowiązywania starego orzeczenia sprawi, że będzie ono ważne do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia. Jednak nie dłużej niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.

W opinii Pawła Maczyńskiego, przewodniczącego Polskiej Federacji Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej jasne jest, że beneficjenci pomocy społecznej powinni składać wnioski o wydanie nowej decyzji świadczeniowej. – Skoro decyzja, na podstawie której osoba otrzymywała dane świadczenie wygasła i nie przewidziano żadnego przepisu szczegółowego, który pozwalałby przedłużyć ją na mocy prawa, to jedyną możliwością jest ponowne złożenie wniosku o świadczenie przez klienta. Jego orzeczenie z mocy prawa przedłużono, ale brakuje przepisu, że z automatu przyznaje się świadczenie na podstawie tego przedłużonego orzeczenia - mówi. Przyznaje, że taka sytuacja może powodować chaos i spodziewa się wysypu takich sytuacji, gdzie klienci nie wiedzieli, że muszą podjąć jakieś działania w sprawie świadczeń, bo dotąd byli przyzwyczajeni do tego, że prawo do nich było automatycznie przedłużane dotychczasowymi przepisami. Teraz muszą złożyć nowy wniosek o świadczenie.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.