Prawnicy: pełnomocnictwa prezydent Warszawy nie wygasną wraz z jej odwołaniem

Pełnomocnictwa udzielone burmistrzom dzielnic przez prezydent stolicy nie wygasną automatycznie, jeśli zostanie ona odwołana w październikowym referendum. Zdaniem m.in. b. prezesa TK Jerzego Stępnia pełnomocnictwa odwołać może dopiero komisarz powołany przez premiera.

Referendum ws. odwołania prezydent Warszawy odbędzie się 13 października. Gdyby Hanna Gronkiewicz-Waltz została odwołana, osobę pełniącą funkcję prezydenta miasta (tzw. komisarza) "niezwłocznie" wyznaczyłby premier. Swoją funkcję osoba ta pełniłaby do czasu wyboru nowego prezydenta.

Odwołanie prezydenta miasta jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępców, więc do czasu powołania "komisarza" pracami urzędu miasta kierowałby sekretarz miasta Marcin Wojdat. Zgodnie z obowiązującym zarządzeniem prezydenta miasta, sekretarzowi powierzone zostało m.in. kierowanie bieżącą pracą urzędu miasta i zapewnienie jego sprawnego funkcjonowania. Z kolei zadania z zakresu polityki finansowej wykonywałby - tak jak obecnie - skarbnik miasta Mirosław Czekaj.

W ostatnich dniach powstały wątpliwości, czy wraz z wygaśnięciem mandatu prezydenta wygasają udzielone przez niego pełnomocnictwa, w tym np. burmistrzom dzielnic. Gdyby tak było, mogłoby to spowodować czasowy paraliż miasta, gdyż na podstawie tych pełnomocnictw burmistrzowie wydają w imieniu prezydenta decyzje administracyjne, np. dotyczące wydania prawa jazdy i dowodu osobistego, podatkowe czy dotyczące pozwolenia na budowę.

Zdania, że pełnomocnictwa wygasają wraz z odwołaniem prezydent, jest szef struktur PO na Mazowszu Andrzej Halicki. W poniedziałek w rozmowie z PAP zapowiedział, że przygotowuje "podstawę prawną", którą przekaże burmistrzowi Ursynowa Piotrowi Guziałowi. Guział, lider Warszawskiej Wspólnoty Samorządowej (inicjatora referendum ws. odwołania Gronkiewicz-Waltz) ocenił w poniedziałek, że informacja o automatycznym wygaśnięciu pełnomocnictw po odwołaniu prezydent jest nieprawdziwa.

Praktyką stosowaną w warszawskim samorządzie w przypadku zmian na stanowiskach jest wymiana wszystkich udzielonych pełnomocnictw; tak było np. w 2005 r., gdy ówczesny prezydent Warszawy Lech Kaczyński został prezydentem kraju.

Dyrektor Centrum Komunikacji Społecznej w warszawskim ratuszu Jarosław Jóźwiak wyjaśnił PAP, że choć przepisy dotyczące pełnomocnictw, zapisane m.in w kodeksie cywilnym, nie wskazują jasno, czy pełnomocnictwo jest przypisane do osoby, czy do organu, to są one w stolicy wymieniane - "dla bezpieczeństwa". W rozmowie z PAP podkreślił, że wynika to z orzecznictwa sądów, które niekiedy kwestionują ważność pełnomocnictw, jeśli nie udzielił ich urzędujący prezydent miasta.

Pytany o tę kwestię b. prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. Jerzy Stępień powiedział PAP, że wygaśnięcie mandatu prezydenta Warszawy nie wiąże się z jednoczesnym wygaśnięciem pełnomocnictw wydanych przez niego burmistrzom dzielnic.

"Pełnomocnictwa burmistrzów nie wygasają automatycznie. Ci ludzie są z wyboru i trzeba brać pod uwagę, że zupełnie inny jest status tych funkcjonariuszy" - powiedział.

Dodał, że po odwołaniu prezydenta także sekretarz miasta nie jest władny odwołać pełnomocnictw udzielonych wcześniej przez prezydenta, gdyż może to zrobić wyłącznie prezydent lub osoba pełniąca jego funkcje. "W statusie sekretarza nic się nie zmienia, a on nie ma w tym zakresie samodzielnych prerogatyw. Dopiero +komisarz+ może coś modyfikować" - powiedział Stępień.

Tego samego zdania jest przewodniczący komisji regulaminowo-statutowej w Radzie Warszawy, prawnik Lech Jaworski (PO). "Dopóki pełnomocnictwa nie zostają odwołane, pozostają w mocy. W wypadku wygaśnięcia mandatu prezydenta udzielone przez niego pełnomocnictwa może odwołać jego następca, tj. osoba pełniąca jego funkcje. Może to być osoba wyznaczona przez premiera, czyli tzw. komisarz" - powiedział.

Jak dodał, po odwołaniu pełnomocnictw następca prezydenta może je wydać ponownie, jednocześnie zmieniając ich zakres.

Ustrój Warszawy jest odmienny od ustroju każdego innego miasta w Polsce. Tzw. ustawa warszawska z 2002 r. wprowadziła obowiązek utworzenia dzielnic (wcześniej stolica była podzielona na odrębne gminy). Dzielnic jest 18.

Do zakresu działania dzielnicy należą sprawy lokalne, określone w ustawie warszawskiej (m.in. utrzymywanie i eksploatacja miejskich lokali, utrzymywanie placówek oświaty i wychowania, kultury, sportu i turystyki, zadania związane z ochroną zdrowia, utrzymanie zieleni i dróg o charakterze lokalnym), ale także zadania przekazane na podstawie statutów dzielnic oraz uchwał rady miasta (np. przyjmowanie podań o wydanie dowodu osobistego i prawa jazdy).

W każdej dzielnicy funkcjonuje rada, a dzielnicowi radni wybierani są w bezpośrednich wyborach, podobnie jak radni zasiadający w radzie miasta. Kompetencją rady dzielnicy jest wybór zarządu dzielnicy, w tym jej burmistrza. Zarządy dzielnic są organami wykonawczymi dzielnic. Liczą od trzech do pięciu osób, w zależności od liczby mieszkańców dzielnicy.

Burmistrz dzielnicy kieruje urzędem dzielnicy. Odpowiada za właściwą organizację pracy urzędu dzielnicy i koordynację działań wydziałów dla dzielnic. Na podstawie pełnomocnictwa udzielonego mu przez prezydenta miasta może też dokonywać czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników urzędu dzielnicy. Burmistrz może też otrzymać pełnomocnictwo "jednorazowe", np. do podpisania konkretnej umowy, którą powinien podpisać prezydent.

Za realizację zadań urzędu dzielnicy jej zarząd odpowiada przed prezydentem miasta lub jego zastępcą, sekretarzem albo skarbnikiem.