Należy w pełni podzielić pogląd, iż pracę w administracji publicznej należy traktować jak misję publiczną, jako pracę dla dobra ogółu, z której nie można wywiązać się inaczej niż tylko całkowicie i uczciwie.


W dostępnym w programie LEX dla Samorządu Terytorialnego Plus komentarzu praktycznym omówiono wymóg posiadania przez pracownika samorządowego nieposzlakowanej opinii zgodnie z art. 6 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 z późn. zm.) – dalej u.p.s.


Na gruncie ustawy o pracownikach samorządowych, zwanej również pragmatyką samorządową, można spotkać się z zakazem podległości służbowej między krewnymi i powinowatymi w tej samej samorządowej jednostce organizacyjnej.


Zadania z zakresu administracji publicznej powinny być wykonywane bezstronnie, w sposób wolny od nacisków czy osobistych poglądów i sympatii. Wiąże się to z odejściem od oddania politycznego oraz wierności ideologicznej dla rządzącej partii jako podstawowego kryterium naboru i awansu, które obowiązywały w czasach realnego socjalizmu. Natomiast podstawowymi kryteriami naboru powinny być kwalifikacje zawodowe i umiejętności. Istotą utworzenia służby publicznej jest bowiem zapewnienie ciągłości profesjonalnego wykonywania zadań państwa w warunkach zmieniających się ekip rządzących. Podstawowym warunkiem utrzymania tej ciągłości jest zapewnienie pracownikom samorządowym neutralności politycznej i stabilizacji zatrudnienia.


Dążąc do profesjonalizmu kadr zatrudnionych w samorządzie terytorialnym, nie należy zapominać o kwestii etyki urzędnika i tym wszystkim, co tworzy etos pracownika administracji publicznej. Należy w pełni podzielić pogląd, iż pracę w administracji publicznej należy traktować jak misję publiczną, jako pracę dla dobra ogółu, z której nie można wywiązać się inaczej niż tylko całkowicie i uczciwie. Osoba starająca się o posadę w jednostkach samorządu terytorialnego, gdzie oczekuje się od osób zatrudnionych właściwej postawy etycznej i moralnej oraz profesjonalizmu, powinna więc spełniać nie tylko ustawowe wymogi w zakresie kwalifikacji zawodowych, ale i w zakresie predyspozycji osobistych. We współczesnej administracji pożądana jest również umiejętność rozwiązywania konfliktów, asertywność, empatia czy też wrażliwość społeczna.


Obecnie w literaturze zachodnioeuropejskiej uznawana jest koncepcja tzw. efektywnej administracji, która powinna skutecznie stosować obowiązujące prawo, działając w interesie państwa i społeczeństwa. W przyjętej w grudniu 2000 r. w Nicei Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83 z 30 marca 2010, s. 389) zawarto w art. 41 prawo do dobrej administracji. Prawo do dobrej administracji stanowi prawo podmiotowe jednostki do żądania określonych uprawnień i zachowań urzędników.


Rozwinięciem tej zasady jest uchwalony przez Parlament Europejski dnia 6 września 2001 r. Europejski kodeks dobrej administracji, którego powinny przestrzegać instytucje i organy Unii Europejskiej, ich służby administracyjne i urzędnicy w kontaktach z obywatelami. Unormowania w nim zawarte zawierają standardy właściwego postępowania organów administracji oraz urzędników i mogą być podstawą ocen zachowań pracowników administracji. Każdy pracownik służby publicznej powinien być poinformowany o istnieniu kodeksu i od momentu przyjęcia go do wiadomości ma obowiązek zachowywania się zgodnie z jego przepisami. Prawo do dobrej administracji stanowi prawo podmiotowe jednostki do żądania określonych uprawnień i zachowań urzędników. Każdy obywatel ma prawo, by jego sprawy były rozpatrywane przez instytucje i organy Unii Europejskiej bezstronnie, rzetelnie i w rozsądnym terminie.


Wymogom etycznym, jakie powinna spełniać osoba zatrudniona w służbie publicznej, nadaje się obecnie znaczną rangę w krajach członkowskich Unii Europejskiej. W krajach Europy Zachodniej opracowywane są kodeksy etyki osób zatrudnionych w administracji publicznej. Celem tych działań jest przeciwdziałanie korupcji, nepotyzmowi, interesowności, nieuczciwości i innym nadużyciom funkcji publicznych. W państwach Unii Europejskiej przywiązuje się duże znaczenie do wymagań etycznych wobec osób zatrudnionych w służbie publicznej. W państwach tych opracowano specjalne kodeksy etyki urzędników. W niektórych krajach działają specjalne komisje ds. etyki. Wspólnym celem tych działań jest stworzenie mechanizmów przeciwdziałania korupcji i nadużyciom funkcji publicznych, kreowania pozytywnych wartości w administracji oraz ochrona uczciwie pracujących urzędników.


Pełna treść komentarza praktycznego dostępna jest w programie LEX dla Samorządu Terytorialnego Plus