Istotą sporu w sprawie pomiędzy powiatem a organem nadzoru było ustalenie, czy w obowiązującym stanie prawnym jest dopuszczalne zawarcie porozumienia pomiędzy powiatem a związkiem międzygminnym, mocą którego powiat przekazywałby realizację części swoich zadań własnych temu związkowi.


Wojewoda stwierdził nieważność uchwały rady powiatu w sprawie powierzenia związkowi międzygminnemu świadczenia usług publicznego transportu zbiorowego. W uzasadnieniu organ nadzoru wskazał, że art. 73 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym przewiduje możliwość zawierania porozumień w sprawie powierzenia innemu powiatowi realizacji zadań publicznych. Przepis ten nie dopuszcza natomiast możliwości powierzenia zadań powiatu ani związkowi powiatów ani związkowi międzygminnemu co było przedmiotem uchwały.


Natomiast zdaniem powiatu rozstrzygnięcie nadzorcze opierało się na błędnej wykładni prawa, a w szczególności art. 64 ust. 5 w związku z art. 8 ust. 2a ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 5  ustawy o samorządzie powiatowym . Zgodnie bowiem z tym ostatnim przepisem powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych. Do kategorii zadań publicznych zalicza się również organizowanie publicznego transportu zbiorowego – zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym. W ocenie strony skarżącej realizacja tego zadania może być powierzona przez powiat innej jednostce samorządu terytorialnego lub związkowi komunalnemu (a także innym podmiotom) na zasadach określonych w ustawie o gospodarce komunalnej.


WSA rozpatrując sprawę zwrócił uwagę, iż treść art. 5 ust. 2  ustawy o samorządzie powiatowym  nie pozostawia wątpliwości co do tego, że powiat może zawrzeć porozumienie z gminą, z innym powiatem lub z województwem przekazując im swoje zadania do realizacji. Bezspornym jest również i to, że organizatorem publicznego transportu zbiorowego, właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest powiat na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, tudzież powiat, któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie.


Zdaniem WSA zasadniczym warunkiem determinującym dopuszczalność zawarcia porozumienia przez powiat jest kryterium podmiotowe, które sprowadza się do stwierdzenia, że stroną porozumienia może być inna jednostka samorządu terytorialnego, a więc gmina, powiat lub województwo, co wprost wynika z treści przywołanego wyżej art. 5 ust. 2  ustawy o samorządzie powiatowym . W ocenie Sądu żaden przepis ustawy o samorządzie powiatowym nie daje podstaw do przyjęcia założenia, że dopuszczalnym byłoby zawarcie przez powiat porozumienia ze związkiem komunalnym. Zgodnie z treścią art. 65 ust. 1  ustawy o samorządzie gminnym , tego rodzaju związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, a ponadto został przez ustawodawcę wyposażony w osobowość prawną.

Jest to więc byt prawny niezależny od gmin go tworzących, który ich nie reprezentuje i który jest niezależnym podmiotem praw i obowiązków związanych z realizacją przypisanych mu zadań. W literaturze podkreśla się "celowy" charakter takiego związku, którego funkcją jest wyłącznie wykonywanie zadania lub zadań wspólnych dla tworzących go jednostek. Tego rodzaju osoba prawna, jakkolwiek tworzą ją gminy, nie zalicza się jednak do jednostek samorządu terytorialnego, co oznacza, że należy ją wykluczyć z kręgu podmiotów, wymienionych w art. 5 ust. 2  ustawy o samorządzie powiatowym , z którymi powiat może zawrzeć porozumienie.

Na podstawie:
Wyrok WSA w Gliwicach z 17 czerwca 2013 r., sygn. akt II SA/Gl 845/13, nieprawomocny

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594)