Zgodnie z art. 31a ustawy o samorządzie gminnym wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy. Podobne kompetencje ma starosta na obszarze powiatu (art. 34 ust 1a ustawy o samorządzie powiatowym) oraz wojewoda na terenie województwa (art. 22 pkt 3 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej województwa).

W zarządzeniu określa się dzień i godzinę, od której obowiązuje alarm (aż do odwołania). W przypadku zarządzeń wydawanych przez starostów lub wojewodów także zakres terytorialny obowiązywania oraz wskazuje się osoby odpowiedzialne za realizację zarządzenia.

 

Ogólne zasady ogłaszania stanu pogotowia

Stan pogotowia powodziowego ogłasza się w przypadku wystąpienia na rzekach stanu wód ostrzegawczych, a alarm przeciwpowodziowy z chwilą wzrostu stanów wód do stanu alarmowego. Stany te mogą być też ogłaszane w oparciu o prognozy i ostrzeżenia otrzymane z Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego lub Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

O ogłoszeniu i odwołaniu pogotowia i alarmu powodziowego na terenie powiatu powiadamia się telefonicznie:

  • członków Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego,
  • Gminne Centra Zarządzania Kryzysowego,
  • Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego,
  • jednostki i instytucje współdziałające i powołane do zabezpieczenia powiatu przed skutkami

Zarządzenie o ogłoszeniu stanu pogotowia przeciwpowodziowego podaje się mieszkańcom w sposób zwyczajowo przyjęty. Ogłoszenie stanu pogotowia wiąże się z zobowiązaniem monitorowania sytuacji na podległym terenie oraz informowania o tym wójta, burmistrza, prezydenta, starosty czy wojewodę (w zależności, który organ wydał zarządzenie ). Ustalania się całodobowy dyżur zespół zarządzania kryzysowego. Wydanie zarządzenia zobowiązuje też do utrzymywania sprzętu i materiałów przeciwpowodziowych w bezpośredniej gotowości do użycia, oraz utrzymywania sił i środków w gotowości do użycia. 

 

Alarm powodziowy – trzeba być gotowym do ewakuacji

Alarm powodziowy ogłasza się (z uwzględnieniem warunków lokalnych), gdy poziom wody w rzece osiągnie stan alarmowy, a prognoza hydrologiczna przewiduje dalszy przybór wód. Ogłoszenie alarmu powodziowego wiąże się z ogłoszeniem przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej stanu alarmu hydrologicznego, choć nie jest z nim równoważne.

Ogłoszenie alarmu powodziowego wiąże się z całodobowymi dyżurami administracji, centrów zarządzania kryzysowego, magazynów przeciwpowodziowych oraz służb i instytucji związanych z gospodarką wodną oraz ochroną przeciwpowodziową. Z dużą częstotliwością (nawet co godzinę) monitoruje się stan wody na ciekach oraz stan urządzeń przeciwpowodziowych i hydrotechnicznych.  Zarządzenie alarmu powodziowego nakazuje też:

  • zapewnienie całodobowego przepływu informacji przez komórki organizacyjne urzędów gmin, miast lub powiatów, właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego;
  • przystąpienie do realizacji zadań ujętych w dokumentacji przeciwpowodziowej, a w razie konieczności jej aktualizacja;
  • dokonanie przeglądu wyposażenia gminnych i powiatowych magazynów przeciwpowodziowych, a w razie konieczności uzupełnienie braków w asortymencie;
  • poinformowanie osób mieszkających na terenach zalewowych o zagrożeniu, o sposobie i miejscu ewentualnej ewakuacji, o sposobach zabezpieczenia dobytku i zwierząt gospodarczych,
  • dokonywanie regularnych wizji terenowych na najbardziej zagrożonych powodzią terenach, w tym kontrolowanie poziomu wód w rzekach oraz monitorowanie stanów wałów przeciwpowodziowych i urządzeń hydrotechnicznych we współpracy z zarządcami tych obiektów;
  • utrzymywanie sił i środków do udziału w akcjach przeciwpowodziowych i w razie konieczności podjęcie działań przeciwpowodziowych oraz zabezpieczających zagrożone tereny

Zarządzenie o ogłoszeniu alarmu przeciwpowodziowego może też zawierać takie wskazania jak:

  • uruchomienie dyżurów w wybranych placówkach służby zdrowia;
  • zabezpieczenia instalacji wodno-kanalizacyjnych i innych obiektów mogących powodować zagrożenie epidemiczne;
  • przygotowania i podania do publicznej wiadomości o zamknięciu dróg i wytyczonych objazdów odcinków dróg, które mogą ulec zalaniu;
  • zabezpieczenia zaopatrzenia ludności w wodę.

Ogłoszenie alarmu powodziowego może wiązać się też z wydaniem zarządzenia o ewakuacji. O ile nie ma na danym terenie ogłoszonego stanu klęski żywiołowej, ewakuacja ma charakter dobrowolny. Zarządzenie przymusowej ewakuacji jest możliwe po wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej. Przeczytaj także: Stan klęski żywiołowej rozszerzony na 7 kolejnych powiatów

Jeśli ewakuacja została zarządzona w związku ze stanem klęski żywiołowej, to może ją odwołać organ, który ją zarządził. Jeśli nakaz wydał wójt, burmistrz lub prezydent miasta, to może go też odwołać. Jeśli zrobił to starosta, to decyzja należy do starosty itd.