Dnia 20 grudnia 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (Dz. U. Nr 216, poz. 1370). Artykuł 3 tej ustawy dokonuje istotnych zmian w ustawie o samorządzie wojewódzkim , a art. 6 – w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Zmiany te wywołują skutki dla strategii rozwoju terytorialnego, w szczególności na poziomie regionalnym, ale również i lokalnym.

Strategie rozwoju opracowują podmioty prowadzące politykę rozwoju, a mianowicie:

  • Rada Ministrów,
  • Samorząd województwa,
  • Samorząd powiatowy i gminny.

Przez politykę rozwoju rozumie się tu zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej.

 

Kategoryczny zwrot, że samorządy powiatowe i gminne „prowadzą” politykę rozwoju, wskazuje na obligatoryjność prowadzenia tej polityki. W konsekwencji takiego zapisu gmina i powiat są zobowiązane opracować i realizować własne strategie rozwoju, oczywiście w obszarze właściwych im przedmiotowo kompetencji ustawowych, chociaż obowiązek opracowania strategii nie został sformułowany wprost w tzw. ustawach kompetencyjnych, w przeciwieństwie do samorządu wojewódzkiego, gdzie taki obowiązek wynika wprost z ustawy o samorządzie wojewódzkim.

Nowa ustawa określa, że strategiami rozwoju są:

  • długookresowa strategia rozwoju kraju – określająca główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju, obejmująca okres co najmniej 15 lat,
  • średniookresowa strategia rozwoju kraju – określająca uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym w perspektywie okresu 4–10 lat,
  • inne strategie rozwoju – dokumenty określające uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju w danych obszarach wskazanych w średniookresowej strategii rozwoju kraju, odnoszące się do rozwoju regionów, rozwoju przestrzennego, sektorów lub dziedzin, realizowane za pomocą programów; są to w szczególności: krajowa strategia rozwoju regionalnego, strategie ponadregionalne oraz strategia rozwoju województwa, a w konsekwencji powyższych rozważań – również strategie rozwoju powiatów i gmin.

Narzędziami realizacji polityki rozwoju są programy lub inne instrumenty prawne i finansowe, służące osiąganiu celów polityki rozwoju, z wykorzystaniem środków publicznych, w tym również pochodzących z budżetu UE.

Projekty strategii rozwoju podlegają konsultacjom z zainteresowanymi jednostkami samorządu terytorialnego, partnerami społecznymi i gospodarczymi oraz z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, które mogą w terminie 35 dni od dnia ogłoszenia informacji o konsultacjach wyrazić opinię do projektu. Nieprzedstawienie opinii w terminie oznacza rezygnację z prawa jej wyrażenia.

Podmiot opracowujący projekt strategii rozwoju jest zatem zobowiązany do publicznego ogłoszenia w prasie i na swojej stronie internetowej informacji o konsultacjach. W terminie 30 dni od dnia zakończenia konsultacji podmioty je organizujące przygotowują sprawozdanie z przebiegu i wyników konsultacji, zawierające w szczególności ustosunkowanie się do uwag zgłaszanych w trakcie konsultacji wraz z uzasadnieniem oraz podają je do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej.

Opracowanie długo- i średniookresowej strategii rozwoju kraju koordynuje Prezes RM. Strategie rozwoju regionalnego i lokalnego, opracowywane przez odpowiednie samorządy terytorialne, muszą być spójne ze średniookresową strategią rozwoju kraju.

Podstawowe elementy tych strategii to:

  • diagnoza sytuacji w odniesieniu do zakresu objętego programowaniem strategicznym, z uwzględnieniem stanu środowiska oraz zróżnicowań przestrzennych,
  • prognoza trendów rozwojowych w okresie objętym strategią,
  • określenie celów rozwoju w zakresie objętym strategią,
  • wskaźniki realizacji,
  • określenie kierunków interwencji, odpowiednio, w ujęciu wojewódzkim lub lokalnym,
  • systemy realizacji i ramy finansowe.

Strategie rozwoju samorządów mogą obejmować okres wykraczający poza okres obowiązywania średniookresowej strategii rozwoju kraju, jeżeli wynika to ze specyfiki rozwojowej w danym obszarze, ale muszą wówczas w strategiach tych wydzielić okres odpowiadający okresowi obowiązywania średniookresowej strategii rozwoju kraju.

Strategie rozwoju województw i rozwoju lokalnego muszą uwzględniać cele średniookresowej strategii rozwoju kraju, krajowej strategii rozwoju regionalnego, a także odpowiednich strategii ponadregionalnych oraz muszą być spójne z planami zagospodarowania przestrzennego. Samorząd województwa, każdorazowo w terminie 9 miesięcy od dnia wejścia w życie uchwały o przyjęciu lub aktualizacji ww. strategii lub planu, dostosowuje do nich strategię rozwoju województwa. Artykuł 7 ustawy nowelizującej z dnia 7 listopada 2008 r. zobowiązuje też samorządy wojewódzkie do aktualizacji obecnie obowiązujących strategii rozwoju, dostosowując je do wymagań ustawy w terminie 9 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, a więc do dnia 20 września 2009 r.

Takiego obowiązku nie ma wobec strategii rozwoju lokalnego (powiatów i gmin), ale dla zachowania ich spójności ze strategiami rozwoju województw i rozwoju kraju, nowelizacje te wydają się niezbędne, chociaż nie ma tu narzuconego terminu.


Przydatne materiały:

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)