NIK publikuje plan kontroli na 2021 r.

W „Planie pracy NIK na 2021 r.” znalazły się 103 kontrole, ale nie zabraknie też kontroli doraźnych, które nie są w nim ujęte. Najwyższa Izba Kontroli w 2021 roku sprawdzi m.in. skuteczność tarczy antykryzysowej oraz zastosowania ulg i zwolnień podatkowych, a także sprawność funkcjonowania systemów i instytucji finansowych w czasie koronawirusa. Przeprowadzi również kontrole funkcjonowania szpitali, szkół i administracji publicznej w warunkach pandemii.

Trwająca pandemia determinuje obecnie życie gospodarcze i społeczne w Polsce. Jej skutki będą odczuwane jeszcze przez długi czas. Dlatego też w 2021 roku Najwyższa Izba Kontroli zwróci szczególną uwagę na problemy związane z wirusem SARS-CoV-2. Jak zapewnia NIK w opublikowanym komunikacie, chodzi tu nie tylko o przedstawienie stanu realizacji przez instytucje publiczne zadań związanych ze zwalczaniem skutków pandemii. Niezwykle ważne będzie także wskazanie możliwości wypracowania takich rozwiązań, które w przyszłości pozwolą zabezpieczyć państwo i społeczeństwo przed destrukcyjnymi następstwami sytuacji kryzysowych, zagrażających stabilności finansowej i gospodarczej oraz szeroko rozumianemu bezpieczeństwu obywateli.

Zaplanowane kontrole NIK w związku z epidemią

Na pierwszej linii walki z chorobą znajdują się szpitale, dlatego kontrolerzy sprawdzą, czy zmiany w organizacji i finansowaniu szpitali w czasie pandemii zapewniły ich prawidłowe funkcjonowanie.

Czytaj też: NIK: Dostępność do świadczeń zdrowotnych poprawia się, ale tylko trochę >

W całkiem nowej sytuacji znalazło się też szkolnictwo, które musiało przestawić się na nauczanie za pomocą sieci komputerowych. Zaplanowana kontrola ma wykazać, jak zorganizowano i realizowano kształcenie dzieci i młodzieży w sytuacji zagrożenia wirusem.

Kluczową rolę w walce z pandemią odgrywają rząd wraz z wojewodami oraz samorządy. Zbadana zostanie także ich działalność, w szczególności udzielanie ulg, zwolnień podatkowych i innych elementów wsparcia podatników oraz w jaki sposób wypłacano zwrot podatków.

Jeden z najważniejszych elementów walki ze skutkami pandemii to pomoc państwa określona jako Tarcza Antykryzysowa. NIK przyjrzy się, jak została wdrożona i czy stała się skutecznym narzędziem w udzielaniu pomocy gospodarce. Kwestie finansowe to też usprawnienie poboru podatku VAT i jego skuteczność w warunkach pandemii i wyhamowania gospodarki. W pomoc w łagodzeniu skutków wywołanych przez pandemię zaangażowane są też banki, dlatego NIK sprawdzi, czy podejmowały one zgodne z prawem i skuteczne działania w celu ograniczenia negatywnych skutków pandemii.

Zbadanie wydatków związanych z przeciwdziałaniem pandemii COVID-19 uwzględni także coroczna kontrola wykonania budżetu państwa.

W kilku kontrolach zaplanowano też zbadanie wpływu skutków pandemii na funkcjonowanie np. jednostek samorządu terytorialnego czy funduszy szkoleniowych. Kontrolerzy zbadają również, jak z organizacją pracy w formie zdalnej poradziła sobie administracja publiczna. W dziedzinie ochrony zdrowia sprawdzone zostaną zakupy i wykorzystanie wysokospecjalistycznej aparatury medycznej oraz skuteczność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń.

Kontrole także w wojsku i policji

Znaczącym elementem systemu bezpieczeństwa państwa i obywateli jest wojsko. Dlatego jedna z kontroli będzie dotyczyć gotowości mobilizacyjnej i bojowej Sił Zbrojnych RP na wypadek zagrożeń zewnętrznych. W innej zostanie sprawdzone planowanie zakupu, sam zakup, dystrybucja i ewidencja sprzętu informatycznego i oprogramowania w resorcie obrony.

Za bezpieczeństwo obywateli odpowiedzialna jest też policja. NIK zaplanowała więc sprawdzenie, czy odpowiedzialni za utrzymanie porządku i bezpieczeństwa publicznego są przygotowani do zapobiegania zagrożeniom, przywracania zakłóconego porządku i ładu. Kontrola obejmie m. in. wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego oraz skuteczność mechanizmów zabezpieczających przed nadużywaniem tych środków. Odrębnej kontroli poddane zostaną nabór i utrzymanie zatrudnienia w formacjach podległych MSWiA oraz w cywilnych służbach specjalnych.

„Czyste powietrze” pod lupą

Ważnym obszarem zainteresowania Najwyższej Izby Kontroli jest szeroko rozumiana ekologia. Jednym z istotnych czynników wpływających na stan naszego środowiska jest użycie węgla w energetyce. Rząd realizuje obecnie program „Czyste powietrze”. Jego głównym celem jest walka ze smogiem. Polega on na dopłatach do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów jednorodzinnych. NIK przeprowadzi audyt systemu dofinansowań oraz sposobu jego obsługi.

Energetyka

W 2018 r. rząd przyjął „Program dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce”. Jego głównym celem jest tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora górnictwa węgla kamiennego oraz zapewnienie niezależności energetycznej Polski. Przedmiotem kontroli będzie skuteczność i terminowość wdrażania tego programu. Najwyższa Izba Kontroli sprawdzi też jak wykorzystywana jest energia wód termalnych do wytwarzania ciepła, jak wykorzystywana jest biomasa w produkcji energii oraz jak rozwija się morska energetyka wiatrowa.

Dwie kontrole NIK będą poświęcone promocji Polski w świecie

Pierwsza ma sprawdzić, czy działania organów państwowych i innych instytucji finansowanych ze środków publicznych, służące promocji kraju były skuteczne i efektywne. Druga dotyczyć będzie promocji za granicą polskiej żywności.

W „Planie pracy NIK na 2021 r.” znalazły się 103 kontrole

Największa z nich to jak zawsze kontrola wykonania budżetu państwa. Będzie ona prowadzona w 98 częściach budżetowych i 20 wybranych jednostkach takich jak np. Narodowy Bank Polski, Urząd Nadzoru Finansowego czy Narodowy Instytut Wolności.

W 2021 roku Najwyższa Izba Kontroli zbada także roczne sprawozdanie finansowe Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego (PANA). Ponadto będzie realizowała zadania wynikające z umów o współpracy i innych zobowiązań międzynarodowych, np. audyt finansowy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), audyt finansowy Funduszu Przezorności OECD, kontrole wykonania zadań przez OECD, audyt finansowy Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz audyt sprawozdań finansowych mechanizmu ATHENA (mechanizm finansowania wspólnych kosztów związanych z unijnymi operacjami wojskowymi).

Jak w każdym roku, poza kontrolami planowymi, NIK przeprowadzi też szereg kontroli doraźnych. To te procedury, które pozwalają szybko sprawdzić dostrzeżone przez Izbę problemy. Kontrole te podejmowane są także w efekcie rozpatrywanych skarg i wniosków wpływających do NIK od parlamentarzystów, obywateli, instytucji i organizacji społecznych.