Partnerstwo publiczno-prywatne: ryzyka związane z przedsięwzięciem są podzielone

Podział ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym a parterem prywatnym to jeden z kluczowych elementów odróżniających PPP od tradycyjnej metody realizacji inwestycji w drodze zamówienia publicznego. O ile w przypadku zamówień na wykonawcy ciąży de facto całość zadań i odpowiedzialności za ich należyte wykonanie, o tyle w przypadku partnerstwa publiczno-prywatnego relacja stron ma zawsze bardziej zaawansowany charakter, a strony kontraktu dzielą się zarówno zadaniami, jak i ryzykami związanym z przedsięwzięciem.

Ustawa o PPP – choć posługuje się terminem „ryzyko” - nie definiuje tego pojęcia. Uznać jednak należy, że ryzykiem w ramach projektu PPP jest możliwość zaistnienia w jego toku szeregu rozmaitych zdarzeń bezpośrednio wpływających na możliwość lub kształt działań w ramach przedsięwzięcia.

By określić z jakimi ryzykami wiązać się może najczęściej inwestycja PPP warto odnieść się do stanu prawnego sprzed 2009 r., tj. do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie ryzyk związanych z realizacją przedsięwzięć w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego wydanego na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym.


Wskazane rozporządzenie określało katalog ryzyk projektowych w skład którego wchodziły następujące ryzyka:
-związane z budową
-związane z dostępnością,
-związane z popytem,
-związane z przygotowaniem przedsięwzięcia,
-rynkowe związane z dostępnością nakładów na realizację przedsięwzięcia,
-o charakterze politycznym,
-o charakterze legislacyjnym,
-makroekonomiczne,
-regulacyjne,
-związane z przychodami,
-związane z wystąpieniem siły wyższej,
-związane z rozstrzyganiem sporów,
-związane ze stanem środowiska naturalnego,
-związane z lokalizacją przedsięwzięcia,
-związane z przekazywaniem składników majątkowych,
-związane z końcową wartością składników majątkowych,
-związane z brakiem społecznej akceptacji.

Wskazany katalog ryzyk jest katalogiem otwartym i precyzuje ryzyka z którymi strony kontraktu PPP mogą spotykać się najczęściej. Jak widać, ryzyka projektowe dotyczą zarówno fazy przygotowawczej, etapu budowy, jak i eksploatacji infrastruktury.

Aktualnie obowiązująca ustawa o PPP odeszła początkowo od idei precyzowania ryzyk. Jej niedawna nowelizacji uprawnia jednak Ministra Gospodarki (w porozumieniu z Ministrem Finansów i po zaopiniowaniu przez Prezesa GUS) do wydania rozporządzenia szczegółowo określającego zasady klasyfikacji i szacowania ryzyk związanych z projektem (art. 18a). Projekt tego dokumentu znajduje się obecnie w fazie ustaleń międzyresortowych. Jego brzmienie i faktyczne funkcjonowanie może mieć istotny wpływ na rynek PPP. Od alokacji ryzyk dokonanych w oparciu o przygotowywany akt prawny zależeć będzie ocena wpływu umowy PPP na zadłużenie podmiotu publicznego.

Kwestia ta budzi obecnie liczne wątpliwości i wskazywana jest jako jedna z głównych przeszkód w realizacji projektów partnerskich. Kluczowymi ryzykami w tym kontekście są: ryzyko budowy, popytu i dostępności.

Warto pamiętać, że umiejętna alokacja ryzyk to warunek konieczny efektywnej współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego – podkreśla Damian Michalak, radca prawny prowadzący kancelarię specjalizującą się w obsłudze podmiotów z sektora publicznego. Kwestia ta jest często przez partnerów bagatelizowana nie znajdując odpowiedniego doprecyzowania w kontrakcie PPP.

Obecność takich zapisów umownych jest niezwykle istotna przy interpretacji skutków zdarzeń, które mogą pojawić się na dowolnym etapie przedsięwzięcia. Rozwiązanie takie ogranicza możliwość zaistnienia sporów między podmiotem publiczny a partnerem prywatnym. Wypracowując zasady podziału ryzyk w trakcie negocjacji nie wolno zapominać o tym, aby odpowiedzialność za zaistnienie danego rodzaju ryzyka spoczywała na tym partnerze, który poradzi sobie z nim lepiej i sprawniej niż kontrahent.