WSA: Nieudolnego dyrektora szkoły należy odwołać bez zbędnej zwłoki

Niewłaściwe zarządzanie szkołą, czy wadliwa organizacja jej pracy mogą być przyczyną odwołania dyrektora szkoły bez wypowiedzenia. Organ zarządzający musi jednak ustalić, że okoliczności te zagrażają funkcjonowaniu szkoły, a decyzję o odwołaniu podejmie natychmiast po ujawnieniu nieprawidłowości - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.

Wójt gminy odwołał Adam B. ze stanowiska dyrektora szkoły podstawowej bez wypowiedzenia, uznając, że dalsze kierowanie przez niego szkołą zagraża właściwemu jej funkcjonowaniu. Zarzucił mu szereg nieprawidłowości, m.in. złożenie nieprawdziwego oświadczenia o przeprowadzeniu zajęć zdalnych, podanie nieprawdziwych oświadczeń o rozpoczęciu szkoleń i poniesieniu z tego tytułu określonych wydatków, nieinformowaniu nauczycieli o podejmowanych zarządzeniach w zakresie organizacji pracy szkoły oraz dokonywaniu zakupów do szkoły bez zachowania dyscypliny finansów publicznych. Adam B. wyjaśnił, że zarzucane mu nieprawzidłowości wynikały z przyczyn natury zdrowotnej - następstwami przechorowania wirusa Covid-19.

Zagrożony interes publiczny

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi i stwierdził nieważność zarządzenia wójta.

Ustalił, że organ zarządzający szkołą podjął czynności w związku z pismem otrzymanym od rodziców uczniów informującym o nieprawidłowościach w zakresie organizacji nauki zdalnej w szkole. W trakcie kontroli ujawniły się również inne nieprawidłowości, które zdaniem wójta doprowadziły do sytuacji zagrożenia funkcjonowania szkoły i wywołały konieczność natychmiastowego odsunięcia dyrektora od kierowania szkołą. Jako podstawę prawną wójt wskazał przepis art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe.

WZORY DOKUMENTÓW w LEX:

• Zarządzenie organu prowadzącego w sprawie odwołania dyrektora w wyniku negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 u.p.o. >
• Odwołanie dyrektora szkoły na wniosek kuratora >
• Odwołanie ze stanowiska dyrektora zespołu szkół ponadpodstawowych >
• Złożenie rezygnacji z zajmowanego stanowiska dyrektora placówki oświatowej >

Sąd wyjaśnił, że w takiej sytuacji ustawodawca zezwala na odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia, pod warunkiem, że zasięgnięto opinii kuratora oświaty, a w sprawie ma miejsce tzw. szczególnie uzasadniony przypadek. Jest to bowiem nadzwyczajny tryb odwołania osoby, której powierzono stanowisko kierownicze w szkole, stanowiący wyjątek od zasady stabilności zatrudnienia. O ile zatem w tej sprawie kurator wydał w sprawie opinię, to zdaniem sądu, nie spełnił się drugi z ustawowych warunków.

Analiza art. 66 ust. 1 u.p.o. pozwala bowiem na stwierdzenie, iż odwołanie dyrektora w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia z uwagi na przypadek szczególnie uzasadniony nie może nastąpić z przyczyn wymienionych w punkcie 1 lit. b lub c ust. 1 tego artykułu, tj. w przypadku ustalenia negatywnej oceny pracy lub wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 u.p.o. czyli w zakresie działalności finansowej i administracyjnej szkoły (placówki), jak też w przypadku złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 56 ust. 3 u.p.o.

Przeczytaj także: Organizacja konkursu na dyrektora to sformalizowana procedura>>

Sprawdź inne orzeczenia w LEX:

• III OSK 5073/21, Szczególnie uzasadniony przypadek odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły - Wyrok NSA >>>
• II SA/Ol 802/19, Uzasadnienie przez organ zaistnienia przesłanki „przypadku szczególnie uzasadnionego”. - Wyrok WSA w Olsztynie >>>

Szczególny tryb odwołania

Muszą to być inne przypadki "szczególnie uzasadnione", których ustawa wprost nie wymienia. W orzecznictwie przyjmuje się chodzi tutaj o sytuacje, w których doszło do rażących uchybień niepozwalających na dalsze zajmowanie stanowiska, sytuacji drastycznych, rażąco sprzecznych z celami powołania na stanowisko, a więc innych od tych, dla których przewidziany jest "normalny" tryb odwołania ze stanowiska z końcem roku szkolnego. Istotne jest również to, że muszą to być przypadki które powodują, że nie można czekać z odwołaniem nauczyciela ze stanowiska kierowniczego, lecz decyzja o pozbawieniu funkcji kierowniczej musi być podjęta natychmiast. Innymi słowy, powód zwolnienia musi wynikać z okoliczności nagłych, które będą miały miejsce "tu i teraz", a nie ze zdarzeń przyszłych i niepewnych. Proces odwołania dyrektora powinien zatem przebiegać w dwóch etapach: Pierwszym etapem winno być sformułowanie przyczyn odwołania, a kolejnym ustalenie, czy przyczyny te wyczerpują znamiona "szczególnie uzasadnionego przypadku".

Czytaj komentarz praktyczny: Powołanie i odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły i przedszkola - aktualne regulacje prawne >>>

W ocenie sądu z uzasadnienia zarządzenia nie wynika, aby przedstawione przez organ okoliczności - czy to rozpatrywane każda z osobna, jak i wszystkie ujmowane łącznie stanowiły "szczególnie uzasadniony przypadek", o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. Część wytkniętych skarżącemu okoliczności związanych ze sprawami finansowymi szkoły dawały organowi prowadzącemu szkołę podstawę do odwołania dyrektora z jego stanowiska, ale w ramach przesłanki określonej w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b) u.p.o., odwołującej się do sprawowanego przez ten organ nad szkołą nadzoru administracyjno-finansowego. To samo mogłoby dotyczyć zarzutu o złożeniu nieprawdziwego oświadczenia o przeprowadzeniu zajęć zdalnych. Prawidłowość realizacji określonych zajęć szkolnych, podlega nadzorowi pedagogicznemu sprawowanemu co do zasady przez kuratorów oświaty. Stwierdzenie takich nieprawidłowości stanowi podstawę odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego

Sprawdź też: Czy, jeżeli przeciwko dyrektorowi szkoły toczy się postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego można mu powierzyć stanowisko dyrektora na nową kadencję? >>>

Szczególnie uzasadnionym przypadkiem może być sytuacja zdrowotna

Co ważne, organ prowadzący decydując się na odwołanie dyrektora na podstawie przewidzianej w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., nie powinien z tym zbyt długo zwlekać. Brak bowiem szybkiej reakcji organu prowadzącego szkołę na postępowanie jej dyrektora w naturalny sposób osłabia, a nawet z upływem czasu znosi możliwość odwołania z funkcji dyrektora na tej podstawie. W tej sprawie, zdaniem sądu nie sposób uznać, aby okoliczności dotyczące okresu październik-grudzień 2020 r. były zdarzeniem nagłym, skoro zarządzenie o odwołaniu zostało wydane w dniu 21 czerwca 2021 r.

Sąd dodał, że "szczególnie uzasadnionym przypadkiem" odwołania dyrektora mogłaby być jego sytuacja zdrowotna, powodowana - co sam podkreślał - jego dolegliwościami postcovidowymi. Niewątpliwie bowiem skutki takiej choroby mogły były wpłynąć na jego psychofizyczne zdolności do dalszego pełnienia funkcji kierowniczych. Organ nie przeprowadził jednak żadnych ustaleń w tym zakresie, a wręcz przeciwnie - jak wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia - "nie dopatrzył się podstaw do uznania, iż to przedmiotowa choroba mogła być przyczyną "niestandardowego" postępowania odwołanego dyrektora szkoły.

Wyrok WSA w Gdańsku z 14.07.2022 r. sygn. III SA/Gd 778/2021

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.