Odszkodowanie za przejęcie ogrodu działkowego pod inwestycję drogową ma charakter cywilnoprawny (II SA/Gl 51/11)

Zarówno wysokość jak i forma odszkodowania za przejęcie ogrodu działkowego pod inwestycję drogową, nie są ustalane w drodze aktu administracyjnego. W takim przypadku mamy do czynienia z obowiązkiem o charakterze cywilnym, powstającym ex lege, z chwilą ziszczenia się przesłanki - tj. objęcia decyzją o lokalizacji inwestycji drogowej rodzinnych ogrodów działkowych.

Istotą zaistniałego w sprawie sporu było stwierdzenie jaki tryb – cywilnoprawny czy też administracyjnoprawny - ma zastosowanie do ustalenia odszkodowania za nieruchomości zajęte w związku realizacją inwestycji drogowej, na których ustanowiono prawo użytkowania wieczystego na rzecz skarżącego i jednocześnie, na których urządzony jest rodzinny ogród działkowy.

WSA rozpatrując skargę przypomniał, iż przepis art. 18 ust. 1g ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 193, poz. 1194 ze zm.) reguluje szczególny tryb wypłaty odszkodowania za grunty stanowiące rodzinne ogrody działkowe, które mają być zajęte pod inwestycję drogową. Jest to jednakże wyjątek od generalnej reguły, zgodnie z którą odszkodowanie z grunt przejęty pod realizację inwestycji drogowej ustala starosta w drodze decyzji. Przywołany przepis, zdaniem Sądu, nieprzypadkowo posługuje się określeniem "podmiot, w którego interesie nastąpi likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego lub jego części". Bez wątpienia chodzi więc o tego, kto nabędzie grunt w związku z realizacją inwestycji drogowej – można określić go mianem beneficjenta przejęcia nieruchomości. Jest nim właściwy zarządca drogi. To właśnie on, a nie organ administracji publicznej, staje się podmiotem władającym w imieniu jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa nieruchomościami, które stały się ich własnością w związku realizacją inwestycji drogowej. Regulacja art. 18 ust. 1g specustawy drogowej nakłada na tak rozumianego beneficjenta obowiązek wypłaty odszkodowania za przejęte nieruchomości.

Zarówno wysokość jak i forma odszkodowania nie są ustalane w drodze aktu administracyjnego. Zdaniem Sądu w opisywanym przypadku mamy do czynienia z obowiązkiem o charakterze cywilnym, powstającym ex lege, z chwilą ziszczenia się przesłanki - tj. objęcia decyzją o lokalizacji inwestycji drogowej rodzinnych ogrodów działkowych. Mechanizm ustalenia wysokości odszkodowania oraz podmiotów uprawnionych do jego otrzymania zawarty w omawianym przepisie jest w istocie taki sam, jak w art. 20 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1419 ze zm.).

Zdaniem WSA wbrew stanowisku wojewody, zarówno skarżący, jak również jego członkowie nie mogą oczekiwać wydania decyzji o odszkodowaniu z urzędu, ani też wystąpić do właściwego organu z żądaniem wszczęcia postępowania administracyjnego, którego przedmiotem byłoby ustalenie wysokości odszkodowania. WSA podkreślił, iż ustalenie zakresu i wysokości roszczeń odszkodowawczych, o których mowa w art. 18 ust. 1g ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych , winno nastąpić w drodze porozumienia pomiędzy podmiotem, w którego interesie nastąpiła likwidacja części rodzinnego ogrodu działkowego, a skarżącym i jego członkami. W razie ewentualnego sporu w tym przedmiocie właściwym do jego rozstrzygnięcia będzie sąd powszechny.

Na podstawie:
Wyrok WSA w Gliwicach z 30 maja 2011 r., sygn. akt II SA/Gl 51/11

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 193, poz. 1194 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1419 ze zm.)