Opublikowana 25 maja ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o publicznym transporcie zbiorowym to inicjatywa poselska. Polega na dodaniu art. 49a w ustawie o publicznym transporcie. Z treści przepisu wynika, że osoba wykonująca przewóz osób w publicznym transporcie zbiorowym, z wyłączeniem transportu kolejowego, podczas kierowania środkami transportu i w związku z kierowaniem nimi korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego na zasadach określonych w Kodeksie karnym.

Podczas pierwszego czytania projektu, sejmowa Komisja Infrastruktury rozszerzyła katalog osób objętych ochroną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych także o pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz z prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych, członków obsady pociągu, a także pracowników obsługi technicznej i utrzymania porządku, którzy w razie potrzeby mogą wchodzić w skład obsady pociągu.

Do ustawy o transporcie kolejowym dodany został art. 58a. Z przepisu wynika, że ochroną objęci będą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach o których mowa w art. 22d ust 1 ustawy o transporcie kolejowym a także członkowie obsady pociągu (np. konduktor), o której  mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust 7. To: dyżurny ruchu, nastawniczy, zwrotniczy, kierownik pociągu, ustawiacz, manewrowy, rewident taboru, automatyk, toromistrz, dróżnik przejazdowy oraz prowadzący pojazdy kolejowe.

Czytaj w LEX: Kierowca-konduktor autobusu PKS jako funkcjonariusz publiczny - LINIA ORZECZNICZA >>

Zmiany mają zwiększyć poczucie bezpieczeństwa

Autorzy nowelizacji uzasadniają, że w ten sposób zwiększy się poczucie bezpieczeństwa osób wykonujących przewozy w publicznym transporcie zbiorowym oraz wzmocnione zostanie ich poczucie godności zawodowej. Zmiany mają ograniczyć ataki zarówno fizyczne, jak i werbalne ze strony pasażerów lub osób postronnych.

Szczególna ochrona prawna funkcjonariusza publicznego polega między innymi na tym, że określone zachowanie sprawcy przestępstwa wobec takiej osoby jest przestępstwem zagrożonym karą surowszą niż analogiczne zachowanie wobec innego podmiotu. W praktyce oznacza to, że przedmiotem szczególnej ochrony prawnokarnej stanie się na przykład nietykalność cielesna, godność osobista m.in. kierowców, motorniczych i maszynistów podczas wykonywania obowiązków służbowych.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Czytaj w LEX: Kontroler biletów za przejazd jako funkcjonariusz publiczny i osoba pełniąca funkcję publiczną - LINIA ORZECZNICZA >>

 

 

Funkcjonariusz publiczny to nie tylko prawa, ale i obowiązki

Adwokat Rafał Rozwadowski wskazuje jednak, że ze statusem funkcjonariusza publicznego wiążą się nie tylko prawa ale i obowiązki. Status funkcjonariusza publicznego rezerwowany jest dla osób, które z racji pełnienia określonej funkcji lub wykonywania obowiązków zasługują, w ocenie ustawodawcy, na zwiększoną ochronę prawną.

- Uzasadnieniem dla przyznania takiego statusu może być zatem „podatność”, na bycie celem określonych działań kryminogennych, w konsekwencji potrzeba ustanowienia podwyższonego poziomu ich prawnej ochrony, jak również uznanie, że z racji pełnienia określonej funkcji lub wykonywania obowiązków, funkcjonuje szczególna i podwyższona powinność przestrzegania przepisów prawa przez te osoby – mówi mec. Rafał Rozwadowski.

Wskazuje, że wytłumaczeniem dla poszerzania lub zawężania kręgu podmiotów, którym taki status powinien przysługiwać, może być także ocena społecznego postrzegania osób pełniących określone funkcje lub wykonujących określone obowiązki, jako podmiotów, których postawa względem przepisów prawa winna być wzorem i przykładem do naśladowania.

- Wzmożona ochrona prawna, jak również zwiększona odpowiedzialność za niektóre działania, jest wyrazem zaufania społecznego do owych podmiotów, jak również motywowana jest przekonaniem, że osoby te powinny w sposób bezwarunkowy przestrzegać porządku prawnego, chociażby z racji odpowiedzialności jaką niesie ze sobą pełnienie określonej funkcji lub wykonywanie obowiązków – wskazuje mec. Rozwadowski.

 

Prokuratura Generalna nie widzi powodu do zmian

Negatywnie poselski projekt na etapie legislacji oceniła Prokuratora Generalna. Jej zdaniem, z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na podstawie przepisów szczególnych korzystają też inne niż wskazane w kodeksie karnym osoby np.

  • lekarze udzielający pomocy doraźnej
  • pielęgniarki i położne podczas związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych
  • osoby udzielające pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmujący medyczne czynności ratunkowe
  • farmaceuci - podczas jest w związku z wykonywaniem w aptece ogólnodostępnej lub punkcie aptecznym czynności,
  • technicy farmaceutyczni - podczas związku z wykonywaniem czynności w aptece ogólnodostępnej lub punkcie aptecznym lub czynności związanych z produktami leczniczymi lub wyrobami medycznymi wymagającymi bezpośredniego kontaktu z pacjentem
  • nauczyciele – podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych
  • strażnicy łowieccy przy wykonywaniu czynności służbowych
  • sołtysi, przewodniczący zarządów osiedli i dzielnic
  • pracownicy ochrony wykonujący zadania ochrony obszarów, obiekt i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie.

Według prokuratury nie sposób uznać, aby realizowanie przez osoby wykonujące przewozy w publicznym transporcie zbiorowym obowiązków zawodowych wiązało się z wykonywaniem określonego imperium, czy z permanentnym narażaniem się wbrew własnej woli ataki w celu ratowania zdrowia lub życia ludzkiego, zwłaszcza że ich czynności mają stricte usługowy charakter i w większości wykonywane są w odizolowaniu od przewożonych pasażerów.

- Ataki na osoby wykonujące przewóz osób w publicznym transporcie zbiorowym nie są zjawiskiem, którego skala nakazywałaby wdrożenie w tym zakresie szczególnych rozwiązań prawnych mających na celu jego ograniczenie. Nie mają one nagminnego charakteru, lecz są to incydenty. Te zaś zdarzają się także i w odniesieniu do przedstawicieli innych zawodów, i to zarówno tych objętych, jaki nieobjętych ochroną przewidziano dla funkcjonariuszy publicznych – uzasadniał prokurator Dariusz Barski, pierwszy zastępca prokuratora generalnego.

Prokuratura uważa, że wystarczająca pozostaje taka ochrona prawna tej grupy zawodowej, jaka wynika z dotychczasowych uregulowań kodeksu karnego dla innych obywateli. Ponadto przyznanie tej grupie szczególnej ochrony mogłoby bowiem powodować wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa artykuł 32 ustęp 1 Konstytucji RP.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.