Podpis prezydenta mógł być złożony pod ustawą, którą Senat jednogłośnie przyjął we wtorek 12 kwietnia br. bez poprawek.
Autorem uchwalonej 8 kwietnia br. przez Sejm nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. W środę 6 kwietnia w Sejmie odbyło się jego pierwsze czytanie, a w piątek 8 kwietnia ustawę uchwalono. Za nowelizacją głosowało 434 posłów, przeciw było 10, a jeden wstrzymał się od głosu.
Sejm zgodził się na kilka spośród kilkudziesięciu poprawek, które zostały zgłoszone podczas drugiego czytania. Znalazły się wśród nich poprawki PiS i Lewicy, w tym poprawka, zgodnie z którą w imieniu m.in. osoby chorej lub niepełnosprawnej wniosek o nadanie numeru PESEL składa jedno z rodziców, opiekun lub kurator. W przypadku braku takich osób numer PESEL może zostać nadany z urzędu.
Posłowie zgodzili się też na zmianę przepisów, by samorządy mogły skorzystać dla pomocy uchodźcom ze środków z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych i funduszu gromadzonego ze sprzedaży alkoholu w małych opakowaniach w ramach tzw. podatku cukrowego.
Czytaj też: Regulacje specustawy i ochrony czasowej - aspekty praktyczne legalizacji pobytu osób uchodzących z Ukrainy >
Przyjęto również poprawkę, zgodnie z którą jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub związek metropolitalny mogą zbierać ofiary w gotówce lub w naturze, w celu pomocy obywatelom Ukrainy lub społecznościom lokalnym lub regionalnym w Ukrainie. Do zbierania tych ofiar nie stosuje się przepisów o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
- Chodzi o doprecyzowanie przede wszystkim wielu procedur pomocowych na rzecz uchodźców wojennych Ukrainy – mówił w Sejmie Paweł Szefernaker, wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Pełnomocnika Rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy. Podkreślał, że choć autorem nowelizacji jest MSWiA to w projekcie znalazły się przepisy, które zgłosiły różne resorty.
Czytaj także: Specustawa o wsparciu dla obywateli Ukrainy już obowiązuje>>
Zgoda na pobyt ze względów humanitarnych
Ustawa proponuje uzupełnienie o zgodę na pobyt ze względów humanitarnych katalogu tytułów pobytowych, których posiadanie wyłącza możliwość uznania pobytu za legalny. Zgoda na pobyt ze względów humanitarnych jest bezterminowym tytułem pobytowym. Obywatel Ukrainy posiadający ten tytuł pobytowy ma podstawę do legalnego pobytu na terytorium Polski. Wskazanie tego tytułu w katalogu tytułów pobytowych wpisuje się w przyjętą w tym zakresie koncepcję o niestosowaniu rozwiązań dotyczących uznania pobytu za legalny przewidzianych w przedmiotowej ustawie w stosunku do tych obywateli Ukrainy, którzy mają już prawo do pobytu na terytorium Polski z innych tytułów pobytowych.
Czytaj też: Pomoc obywatelom Ukrainy z inicjatywy jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków >
Psycholog z Ukrainy będzie mógł świadczyć usługi dla rodaków
Ustawa daje możliwość realizacji świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenie uzależnień uchodźcom przez obywateli Ukrainy, którzy posiadają potwierdzenie zatrudnienia na stanowisku pracy psychologa, psychologa klinicznego lub psychoterapeuty lub potwierdzenie ukończenia studiów na kierunku psychologia lub psychologia kliniczna. Weryfikacja dokumentów potwierdzających odpowiednie doświadczenie zawodowe personelu będzie stanowiła zadanie kierownika podmiotu leczniczego. Dzięki temu będzie możliwe udzielanie świadczeń psychologicznych przez obywateli Ukrainy na rzecz swoich rodaków, którzy nie znają języka polskiego.
Zobacz więcej: Psychologowie z Ukrainy będą mogli pomagać w Polsce>>
Opieka medyczna i uprawienia dla lekarzy i lekarzy dentystów
Nowela precyzuje przepisy dotyczące posiadania przez ukraińskich obywateli, którym został nadany numer PESEL, uprawnień do opieki medycznej. Zapewnia też możliwość rozliczenia świadczeń opieki zdrowotnej udzielonych wszystkim osobom, które w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 12 marca 2022 r. wjechały legalnie na terytorium RP w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy.
Czytaj też: Zatrudnianie lekarzy i pielęgniarek z Ukrainy w świetle specustawy >
Ustawa umożliwia lekarzom i lekarzom dentystom spoza Unii Europejskiej, którzy chcą udzielać pomocy medycznej obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce otrzymanie prawa tymczasowego wykonywanie zawodu.
- Do tej pory przepisy covidowe wskazywały, że lekarze z Ukrainy mogli na rzecz walki z covidem pracować w Polsce. W tych przepisach rozszerzamy te rozwiązania aby mogli pracować także na rzecz uchodźców wojennych z Ukrainy – mówi Paweł Szefernaker.
Ustawa wprowadza też obowiązek zgłaszania do ministra zdrowia w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres został zatrudniony lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka lub położna, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w danym podmiocie.
Nowelizacja umożliwi też wydawanie z aptek szpitalnych produktów leczniczych stosowanych w programach zdrowotnych, programach polityki zdrowotnej lub w leczeniu obowiązkowym na rzecz pacjentów prowadzących farmakoterapię w warunkach domowych. Zmiana ta jest podyktowana koniecznością umożliwienia prowadzenia terapii przede wszystkich gruźlicy i HIV/AIDS przez uchodźców z Ukrainy przy wykorzystaniu produktów leczniczych niedopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które zostały sprowadzone w ramach mechanizmów pomocowych.
Zobacz także: PESEL i profil zaufany dla obywateli Ukrainy - jak uzyskać>>
Administracja wesprze samorząd w nadawaniu numerów PESEL
Ustawa przewiduje, że ze względu na znaczną liczbę ukraińskich obywateli uprawnionych do otrzymywania numeru PESEL oraz brak wystarczającej liczby pracowników samorządowych mogących realizować to zadanie, możliwe będzie incydentalne upoważnienie osób niezatrudnionych w urzędach gmin (miast) do realizacji czynności związanych z nadawaniem PESEL obywatelom Ukrainy.
- Pracownicy administracji rządowej mogą być delegowani do obsługi tych punktów, ale nie mają uprawnień do wpisywania danych PESEL, ta ustawa to zmieni – wyjaśniał Paweł Szefernaker.
Przepisy umożliwią też delegowanie pracowników zatrudnionych w sektorze publicznym aby mogli wesprzeć organy, które w obecnej sytuacji są obciążone wykonywaniem zadań pomocowych dla ukraińskich uchodźców. Przeniesienie będzie następować za zgodą pracownika a warunki przeniesienia określać będzie porozumienie pracodawców. Dodatkowo zaproponowano przepis, który da podstawy pracodawcom w sektorze publicznym do zwalniania pracowników z obowiązku świadczenia pracy w sytuacji skierowania ich do wsparcia innej jednostki w ramach wolontariatu.
Doprecyzowane zasady nadawania PESEL
Ustawa zakłada wyłączenie obywateli Polskich z grupy osób, które mogą zostać objęte regulacjami specustawy, bowiem obecne regulacje wymagają, aby także obywatelom polskim nadawać w rejestrze PESEL status UKR oraz pobierać od nich dane biometryczne – w sytuacji kiedy obywatel polski jest małżonkiem obywatela Ukrainy i przybył na terytorium RP z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi.
Doprecyzowane zostaną zasady nadawania statusu osoby korzystającej z przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Określone zostanie także, kiedy osoba małoletnia musi być obecna przy składaniu wniosku o PESEL.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Formularz wniosku o wydanie lub wymianę dokumentu „zgoda na pobyt tolerowany” >
- Wniosek o zmianę zezwolenia na pobyt czasowy i pracę >
- Klauzula informacyjna dla osób zgłaszających możliwość zapewnienia uchodźcom lokalu lub części lokalu mieszkalnego >
- Umowa użyczenia pokoju (UKRAIŃSKA) >
- Umowa najmu mieszkania (UKRAIŃSKA) >
Zmiany w rejestrze obywateli Ukrainy
Ustawa przewiduje rozszerzenie katalogu danych przechowywanych w rejestrze obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP, po 24 lutego. Rejestr prowadzony przez Komendanta Głównego Straży Granicznej będzie zasilany danymi przechowywanymi w rejestrze prowadzonym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Zmiana ma na celu likwidację różnic powstałych pomiędzy danymi przechowywanymi w rejestrze prowadzonym przez Komendanta Głównego Straży Granicznej, a danymi przechowywanymi w rejestrze prowadzonym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.
Dostęp do rejestru obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL otrzyma Narodowy Funduszu Zdrowia zakresie potwierdzania prawa do opieki medycznej oraz rozliczania kosztów tej opieki.
Cena promocyjna: 8.4 zł
Cena regularna: 84 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 8.4 zł 
Nowe uprawienia Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych
Rozszerzenie zakresu ustawy o dystrybucję produktów leczniczych przeznaczonych na pomoc humanitarną na terytorium Ukrainy przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych. Nowe przepisy pozwolą RARS gromadzić, przechowywać i dostarczać stronie ukraińskiej produkty lecznicze aby przeciwdziałać skutkom działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy.
Ustawa przewiduje – co do zasady – że do działań RARS nie będą miały zastosowania przepisy ustawy Prawo farmaceutyczne regulujące obrót produktami leczniczymi. Obowiązujące obecnie przepisy, w tym dedykowane pomocy humanitarnej, nie są wystarczające dla zapewnienia sprawnego przepływu produktów leczniczych napływających równocześnie z wielu kanałów dystrybucji, również takich, które nie mieszczą się w standardowej strukturze obrotu takimi produktami na terytorium UE
Ustawa zakłada również, że RARS będzie uprawniona do przyjmowania w formie darowizny, jak również nabywania produktów leczniczych, które zostaną następnie dostarczone na terytorium Ukrainy jako element szerszej pomocy humanitarnej związanej z przeciwdziałaniem skutkom rosyjskiej inwazji
Nowelizowane przepisy przewidują też wyłączenie stosowanie przepisów art. 38–41 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym do działalności RARS w związku z realizacją działań pomocowych Wyłączenia ma mieć charakter czasowy, tj. ma obowiązywać do 31 grudnia 2022 r.
Rząd argumentuje, że konieczność uzyskania zgody właściwego organu na rozporządzenie mieniem RARS bardzo ograniczyłaby, a nawet uniemożliwiła efektywne i sprawne wykonywanie powierzonego RARS zadania. Zmiana przyczyni się ponadto do usprawnienia działań agencji w zakresie zaopatrywania instytucji RP w towary i usługi niezbędne do przeciwdziałania skutkom wojny w Ukrainie.
Ustawa przewiduje też czasowe, tj. do 31 grudnia 2022 r., wyłączenie obowiązku uzyskania opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu w zakresie dokonywania zmian planu przychodów i kosztów RARS. Ma to zapewnić możliwie najszybsze i sprawne dysponowanie środkami publicznymi.
Zobacz więcej: Hurtownie farmaceutyczne pomogą RARS w wysyłaniu leków do Ukrainy>>
Preferencje podatkowe dla pomagających
Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma umożliwić odliczenia od podstawy obliczenia podatku darowizn, których wartość wytworzenia lub koszt nabycia podatnik zaliczył do kosztów uzyskania przychodów na podstawie dodawanego art. 52zf ust 3 ustawy PIT. Podatnik zyska prawo do dodatkowej preferencji polegającej na odliczeniu od dochodu również wartości darowizny przekazanej na rzecz organizacji pozarządowych, której koszt wytworzenia lub cenę nabycia zaliczył już do kosztów podatkowych.
Inne rozwiązania zawarte w nowelizacji:
- doprecyzowanie, że sprawach dotyczących wypłaty świadczenia z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia uciekinierom wojennym z Ukrainy nie wydaje się decyzji administracyjnych, ani nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Sporne sprawy rozstrzygnie sąd powszechny,
- doprecyzowanie kwestii zapewnienia przez wojewodę transportu m. in. z miejsca zakwaterowania na lotnisko lub do innego punktu pośredniego, z którego będzie realizowany dalszy transport do punktu docelowego w celu kontynuacji lub podjęcia leczenia na terytorium innych państw, w tym państw członkowskich UE,
- upoważnienie wojewody do organizacji doraźnej pomocy medycznej, w miejscach, w których gromadzą się uchodźcy z Ukrainy oraz do zapewniania personelu medycznego, który realizował będzie wizyty, o ile będzie to uzasadnione stanem pacjenta, w miejscach zakwaterowania osób z potwierdzonym dodatnim wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2
- umożliwienie zatrudniania obywateli Ukrainy w strukturach administracji samorządowej oraz w strukturach administracji rządowej, bez konieczności posiadania znajomości języka polskiego potwierdzonej określonym dokumentem,
- doprecyzowanie przepisów dotyczących ustanowienia opiekuna tymczasowego,
- wprowadzenie uproszczonej ścieżki przygotowania do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka dla obywateli polskich, którzy zdecydują się na pełnienie opieki nad dziećmi ukraińskimi,
- wsparcie ukraińskiego środowiska naukowego, a w szczególności ułatwienie podejmowania zatrudnienia przez kadrę akademicką,
- doprecyzowanie przepisów ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się w zakresie dofinansowania ze środków „PFRON”, kosztów szkoleń z języka polskiego w piśmie nauczanego metodą glottodydaktyczną dla osób uprawnionych,
- uzupełnienie katalogu dokumentów publicznych kategorii pierwszej o tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca wydawane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców i tymczasowy polski dokument podroży,
- sfinansowanie z Funduszu Pomocy kosztów ponoszonych przez polskie służby w związku zapewnianiem bezpieczeństwa uchodźcom z Ukrainy.
- dopuszczenie uchodźców z Ukrainy do uczestnictwa w zajęciach prowadzonych przez centrum integracji społecznej na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.
- uniknięcie finansowanie ze środków publicznych kształcenia obywateli Ukrainy, którzy zakończyli już realizację obowiązku nauki i obowiązku szkolnego
Nowe rozwiązania mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach. Paweł Szefernaker zapowiedział, że w kolejnych tygodniach rząd, przy współpracy z samorządami chce przygotować rozwiązania dotyczące edukacji.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
