Szybsze odszkodowania za szkody wyrządzone przez żubra

Ministerstwo Klimatu i Środowiska chce znowelizować rozporządzenie w sprawie szacowania szkód wyrządzonych przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie lub bobry. Nowe przepisy mają zmniejszyć biurokrację i skrócić czas prowadzenia postępowań oraz zmniejszyć jego koszty. Jedna z propozycji przewiduje, że termin oględzin ma być ustalony telefonicznie, a nie pisemnie.

Ministerstwo zareagowało na postulaty zgłaszane przez organizacje rolnicze oraz przez regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. W projektowanych przepisach rozszerzona ma być i doprecyzowana możliwość stosowania telefonicznego ustalania terminu oględzin szkody.

Dziś termin ten trzeba ustalić z poszkodowanym (przepisy nie wskazują, w jaki sposób), a następnie poinformować go na piśmie o planowanym terminie nie później niż na 2 dni przed dniem oględzin. W praktyce wiąże się z koniecznością wysłania zawiadomienia na ok. 3 tygodnie przed wyznaczonym terminem i tym samym utrudnia lub uniemożliwia zaplanowanie oględzin dla kilku spraw w tej samej okolicy, w tym samym dniu. Generuje to niepotrzebne koszty, zwiększa wymiar czasu pracy niezbędny do obsługi każdej sprawy, jednocześnie nie uwzględnia możliwości zmiany albo odwołania terminu oględzin ze względu na sytuacje losowe np. choroba, urlop, złe warunki pogodowe. Ministerstwo chce, aby doprecyzowano też sytuacje, w których uzgodnione oględziny nie mogą się odbyć z winy organu lub z winy lub z powodu nieobecności poszkodowanego.

Czytaj w LEX: Szkody łowieckie - zakres odpowiedzialności >

Projekt tym samym wyklucza możliwość prowadzenia oględzin bez obecności poszkodowanego lub jego pełnomocnika, co było możliwe w dotychczasowym brzmieniu rozporządzenia. Zmiana ta ma zminimalizować możliwości zebrania niepełnego materiału dowodowego, a tym samym liczbę skarg do sądu od wyników szacowania.

Zobacz w LEX: Formularz szacowania szkody wyrządzonej w odniesieniu do zwierząt >

Nowe załączniki do wniosku

Ministerstwo chce też ograniczyć możliwości popełnienia błędu podczas postępowania w sprawie oszacowania szkód oraz zmniejszyć liczby wezwań do uzupełnienia wniosku (dziś najczęstszą przyczyną jest brak podpisu pod wnioskiem). Do wniosku wprowadzono więc taką rubrykę oraz doprecyzowano obligatoryjne załączniki do wniosku.

Sprawdź w LEX: Kto zajmuje się sprawą wypłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone przez zające? >

Projektowane przepisy przewidują obowiązek dołączania do wniosku wypisu z księgi wieczystej lub aktualnego wypisu z rejestru gruntów dla działki, na której wystąpiła szkoda. To ma pozwolić na uniknięcie błędów w stwierdzeniu, kto jest właścicielem gruntu, na którym wystąpiła szkoda. Ponadto wypis z rejestru gruntów, oprócz jednoznacznego wskazania właściciela gruntu, udziału własności w nieruchomości w przypadku współwłaścicieli czy dzierżawców, da możliwość stwierdzenia klas i klasyfikacji działek ewidencyjnych.

Sprawdź w LEX: Kto wypłaca odszkodowania w imieniu Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry? >

Oprócz wypisu z ewidencji gruntu, katalog załączników do wniosku rozszerzono o fragment lub kopię mapy, w szczególności mapy ewidencyjnej, obrazującej lokalizację szkody, co pozwoli na lepsze przygotowanie się do oględzin i ułatwi oszacowanie szkody.

Aby uniknąć ewentualnych sporów, komu przysługuje odszkodowanie w przypadku, gdy grunty są dzierżawione, a posiadane dokumenty tego nie precyzują, nowelizacja ma wprowadzić wymóg przedkładania zgody właściciela gruntu na pobranie odszkodowania przez korzystającego gospodarczo z gruntu.

Zając ponad prawem, a szkody rolników bez podstaw do odszkodowań>>
 

Precyzyjne terminy na złożenie wniosku

Obecne przepisy wskazują jedynie na „niezwłoczne” zgłoszenie szkody, co jest pojęciem nieprecyzyjnym. Nawet przy zgłoszeniu szkody polegającej na zagryzieniu przez wilki zwierząt z rocznym opóźnieniem, organ nie może wprost odmówić naliczenia odszkodowania (w tej sytuacji jest niemożliwe do oszacowania), ale konieczny jest wyjazd na oględziny. Według ministerstwa takie nieefektywne działania kumulują koszty (podróże służbowe i wysyłka korespondencji), oraz niepotrzebnie angażują pracownika, przez co przedłuża się rozpoznanie innych spraw. W nowelizowanym rozporządzeniu pojawiają się konkretne, krótkie terminy dla określonych typów szkód, dla których szybkość zgłoszenia jest kluczowa np. w odniesieniu do zwierząt, w pasiece albo w budowli stawów rybnych w gospodarstwie rybackim, jeżeli szkoda w tej budowli spowodowała albo może spowodować ubytek ryb. Ponadto w przypadku szkód wyrządzonych w pogłowiu zwierząt istnieje konieczność szybkiej utylizacji padłych zwierząt. Szybkie zgłoszenie szkody pośrednio może świadczyć również o ciągłym doglądaniu zwierząt, zgodnie bowiem z przepisami ustawy o ochronie zwierząt warunkiem wypłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone przez wilki, niedźwiedzie lub rysie w pogłowiu zwierząt jest sprawowanie bezpośredniej opieki od zachodu do wschodu słońca. Wprowadzono też ograniczenie czasu zgłaszania dla pozostałych szkód.

Czytaj w LEX: Szkody łowieckie – procedura ubiegania się o odszkodowanie >

Jednocześnie projektowane rozporządzenie wprowadza możliwość pozostawienia wniosku bez rozpoznania w przypadku, gdy wniosek został złożony po upływie terminu na jego złożenie.  Dziś przepisy nie regulują sytuacji, gdy zgłoszenie szkody wpływało po długim czasie od jej zaistnienia i niemożliwe było stwierdzenie przyczyn i okoliczności jej powstania poprzez zatarcie się z biegiem czasu dowodów w sprawie.

W przypadku ewidentnie nienależnej szkody komisja nie ruszy w teren

Wprowadzona ma być również możliwość odmowy wypłaty odszkodowania już na etapie rozpatrywania wniosku, a przed dokonaniem oględzin. W sytuacji, kiedy już na podstawie złożonego wniosku można stwierdzić, że odszkodowanie jest nienależne. W tej chwili, w takich sytuacjach właściwy organ, pomimo wiedzy, że wniosek zostanie rozpatrzony negatywnie, jest zobowiązany do dokonania oględzin, co generuje niepotrzebne koszty i zwiększa wymiar czasu pracy niezbędny do obsługi takiej sprawy.

Czytaj omówienie w LEX: Sprawy o odszkodowania za tzw. szkody łowieckie w uprawach i plonach rolnych to sprawy cywilne >

Wprowadzona zmiana umożliwia organom przesunięcie terminu oględzin do czasu ustania niesprzyjających warunków pogodowych (np. roztopy śniegu), wykraczający poza wskazany w rozporządzeniu 30-dniowy termin.

W przypadku oględzin szkód w pasiekach dodano konieczność dokonania ustaleń w zakresie własności gruntu, na którym znajduje się pasieka. Ewentualny brak zgody zarządcy tego gruntu na posadowienie pasiek pozwoli na wyłączenie z odpowiedzialności odszkodowawczej zniszczone pasieki i inne obiekty pasieczne nielegalnie posadowione na gruntach zarządzanych przez inne jednostki.

Inne zmiany to:

• usunięcie przepis dotyczący obowiązku dołączania do wniosku „oświadczenia poszkodowanego, że powstała szkoda skutkuje zmniejszeniem przychodów z działalności rolniczej”, z uwagi na brak podstaw podatkowych w związku z szacowaniem i wyceną szkód, a często stwarza konieczność wzywania wnioskodawcy do uzupełnienia wniosku
• wprowadzenie obowiązku przedkładania faktur lub rachunków za utylizację padliny
• zmieniono współczynnik korygujący przy szacowaniu szkody wyrządzonej w uprawach rolnych jednorocznych oraz uprawach rolnych wieloletnich w pierwszym roku uprawy.