Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie zasad podłączania nieruchomości do urządzeń zbiorowego zaopatrzenia wsi w wodę. W uchwale zastrzeżono między innymi, iż podłączenie nieruchomości do wodociągu następuje na koszt właściciela lub użytkownika nieruchomości.


Prokurator zaskarżył uchwałę do WSA jako wydaną bez właściwej podstawy prawnej. W uzasadnieniu wskazał, iż gmina nie może w formie uchwały nałożyć na mieszkańców obowiązku ponoszenia odpłatności za prawo podłączenia nieruchomości do urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę stanowiących własność gminy.


W odpowiedzi na skargę gmina wyjaśniła, iż lokalne inicjatywy inwestycyjne podejmowane były w gminie przez tworzenie społecznych komitetów budowy, w ramach których inicjowano i realizowano razem z gminą inwestycje służące ogółowi mieszkańców. Finansowanie inwestycji odbywało się z budżetu gminy przy udziale środków jej mieszkańców. Wpłaty mieszkańców były dobrowolne, a zaskarżona uchwała nie stanowiła podstawy do przymusowego ściągnięcia opłat od mieszkańców podłączanych do sieci. Zanim doszło do realizacji inwestycji, mieszkańcy poszczególnych sołectw decydowali o wodociągowaniu danej wsi, deklarując jednocześnie swój udział finansowy w inwestycji – argumentował wójt gminy.


W ocenie WSA trafny okazał się zarzut prokuratora, że uchwała została wydana bez wymaganego upoważnienia ustawowego. W szczególności żaden z przepisów wyraźnie wymienionych w części wstępnej uchwały – tj. art. 7 ust. 1 pkt 3, art. 18 ust. 1 ani art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 z późn. zm.) – nie uprawniał organów gminy do uregulowania w formie aktu prawa miejscowego kwestii opłat za podłączenie nieruchomości do sieci wodociągowej.

WSA zwrócił uwagę, iż nawet uchwały będące podstawą realizacji zadań inwestycyjnych, podejmowane przez rady gminy w sprawie sposobu i zakresu realizowania przedsięwzięć obejmujących budowę sieci kanalizacyjnych lub wodociągowych, nie mogą wprowadzać dla mieszkańców gminy opłat jako formy udziału w kosztach budowy tej infrastruktury. Ewentualne sfinansowanie przynajmniej części kosztów budowy sieci organy gminy mogą uzyskać albo w drodze opłat adiacenckich (czyli już po wybudowaniu sieci), albo też zarządzając przeprowadzenie referendum w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców właśnie na cel budowy sieci. Inne formy mniej lub bardziej ukrytego finansowania przez wspólnotę samorządową zadań gminy – niezależnie czy dokonywane w drodze aktów administracyjnych, czy też umów prawa cywilnego – nie mogą być dowolnie kreowane przez organy samorządu – uznał WSA.


Na podstawie:
Wyrok WSA w Poznaniu z 22 sierpnia 2013 r. sygn. akt IV SA/Po 528/13, nieprawomocny