Nabycie gospodarstwa poprzez umowę dożywocia nie oznacza obowiązku opłacania pobytu w domu pomocy społecznej

Osoba, która nabyła gospodarstw poprzez umowę dożywocia, nie ma obowiązku wnoszenia opłaty za pobyt zbywcy gospodarstwa w domu pomocy społecznej, może jednak zgodzić się na dobrowolne wnoszenie opłaty, zawierając w tym celu umowę z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.


Osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, ponosiła odpłatność w wysokości 70% swojego dochodu, na który składała się emerytura oraz dochód z gospodarstwa rolnego. Gmina ponosi odpłatność za jego pobyt w dps. Nie ustalono podczas wywiadu osób zobowiązanych do alimentacji.

Po kilku miesiącach ops otrzymał informacje, że posiadane przez ww. osobę gospodarstwo rolne zostało umową dożywocia przekazane dalszej krewnej tj. siostrzenicy. Z aktu notarialnego wynika, że siostrzenica przenosi na rzecz samej siebie całe gospodarstwo a w zamian zobowiązuje się zapewnić wujkowi dożywotnie utrzymanie, polegające na przyjęciu jego jako domownika, zapewnienie jemu pomocy i pielęgnowania w chorobie, ubrania, opału, wyżywienia.

W takiej sytuacji jakie kroki powinien podjąć ops?

Czy uzasadniony jest dalszy pobyt w domu pomocy społecznej?

Jeżeli osoba pozostanie w domu pomocy społecznej czy gmina może ponosić
koszty jego utrzymania?

Czy gmina może domagać się od osoby obdarowanej partycypowania w kosztach utrzymania wujka w dps?

Jeżeli tak, to na jakiej podstawie?

Odpowiedź

W opisanym stanie faktycznym można rozważyć wznowienie postępowania w sprawie skierowania do domu pomocy społecznej lub uchylenie decyzji o skierowaniu na skutek zmiany sytuacji osobistej i dochodowej strony. Osoba, która nabyła gospodarstw poprzez umowę dożywocia, nie ma obowiązku wnoszenia opłaty za pobyt zbywcy gospodarstwa w domu pomocy społecznej, może jednak zgodzić się na dobrowolne wnoszenie opłaty, zawierając w tym celu umowę z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej.

Uzasadnienie

W myśl art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.) - dalej u.p.s., prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej przysługuje osobie, wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia jej niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.


Istotne znaczenia ma zatem ustalenie możliwości zapewnienia tych usług w środowisku. Oceniając zasadność skierowania do domu pomocy społecznej należy oczywiście wziąć pod uwagę również ogólne przesłanki udzielenia pomocy, w tym możliwość samodzielnego przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej z wykorzystaniem własnych zasobów, uprawnień i możliwości.

Na podstawie opisanego stanu faktycznego można wnioskować, że na skutek zawarcia umowy dożywocia osoba wymagająca opieki ma możliwość zaspokojenie niezbędnych potrzeb domagając się wypełnienia tej umowy. Ponadto trzeba wstępnie założyć, że możliwe jest zapewnienie tej osobie opieki w środowisku przez członka rodziny.

W umowie dożywocia siostrzenica zobowiązała się bowiem do przyjęcia wuja jako domownika.

W opisanym stanie faktycznym można rozważyć dwa warianty działania. Po pierwsze, wznowienie postępowania w sprawie skierowania do domu pomocy społecznej, na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267). Po drugie, uchylenie decyzji w sprawie skierowania do placówki.

Podstawą wznowienia postępowania jest tu ujawnienie się istotnych dla sprawy okoliczności i dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, ale nie były organowi znane. W pytaniu nie określono, kiedy zawarto umowę dożywocia, trzeba pamiętać, że może być ona podstawą wznowienia postępowania, jeśli zawarto ją przed wydaniem decyzji o skierowaniu do domu pomocy społecznej, o czym organ kierujący nie wiedział (zob. szerzej S. Nitecki, Pomoc społeczna, procedury i tryb przyznawania świadczeń, Gaskor, Wrocław 2012, s. 298).

Wznawiając postępowanie organ ponownie oceni zasadność skierowania danej osoby do domu pomocy społecznej, nie można bowiem z góry przesądzić, że pobyt w placówce nie powinien mieć miejsca. Jeśli przeniesienie własności gospodarstwa nastąpiło po wydaniu decyzji o skierowaniu, zachodzą przesłanki uchylenia (zmiany) decyzji, na skutek zmiany sytuacji osobistej i dochodowej mieszkańca domu pomocy społecznej (art. 106 ust. 5 u.p.s.).

Co do innych wariantów działania, trzeba zastrzec, że organ pomocy społecznej nie może skutecznie żądać partycypowania w opłacie za pobyt w domu pomocy społecznej od osoby, która nabyła gospodarstwo poprzez umowę dożywocia. Obowiązek ponoszenia takiej opłaty ciąży na małżonku, zstępnych i wstępnych, a nie na krewnych w linii bocznej. Organ może jedynie zawrzeć umowę z nabywcą gospodarstwa na podstawie art. 103 ust. 2 u.p.s. w związku z art. 61 ust. 2a i 2c u.p.s.

Niemniej zawarcie tej umowy jest dobrowolne. Istotne jest również uświadomienie obydwu stronom umowy dożywocia ciążących na nich obowiązków i konsekwencji ich niewypełnienia, może to wpłynąć na dobrowolne zawarcie umowy w sprawie ponoszenia opłat za pobyt w placówce.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.