Kształcenie zawodowe odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku pracy
Z ukazujących się dotychczas informacji o planowanych zmianach w systemie kształcenia zawodowego wynika, że podstawowym ich celem jest dostosowanie struktury szkolnictwa i programów nauczania do zapotrzebowania rynku pracy.
Cel ten MEN chce osiągnąć m.in. poprzez:
•udoskonalenie systemu doradztwa zawodowego,
•coroczne opinie dot. wprowadzenia i kontynuowania kształcenia w danym zawodzie,
•badania zapotrzebowania rynku pracy,
•powołanie „Korpusu Fachowców” oraz Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej.
Doradztwo zawodowe: obowiązek badania predyspozycji zawodowych uczniów
Doradztwo zawodowe w dotychczasowym kształcie jest w ocenie MEN nieskuteczne, a jego efektem jest występująca w Polsce duża liczba absolwentów z wykształceniem wyższym i średnim, którzy przekwalifikowują się na profil zawodowy, z uwagi na zapotrzebowanie rynku. W założeniach MEN reforma w tym zakresie polegać ma na wprowadzeniu ramowych programów doradztwa zawodowego, uwzględnieniu tematyki doradztwa w podstawie programowej na każdym etapie edukacji, a przede wszystkim obowiązkowym badaniu predyspozycji zawodowych uczniów przed wyborem ścieżki kształcenia w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Opinie dotyczące wprowadzenia i kontynuowania kształcenia w danym zawodzie
Oprócz wspomnianego powyżej doradztwa zawodowego, narzędziem dostosowującym strukturę kształcenia do potrzeb rynku pracy jest proponowane przez MEN wydawanie przez powiatowe i wojewódzkie rady rynku pracy weryfikowanej czasowo opinii dotyczącej wprowadzenia i kontynuowania kształcenia w danym zawodzie. Opinie poprzedzone mają być badaniami i diagnozami Wojewódzkich Urzędów Pracy w zakresie zapotrzebowania na pracowników w określonych zawodach. Co wymaga szczególnego podkreślenia, uzyskanie finansowania szkolnictwa branżowego uzależnione ma być od zapotrzebowania na rynku pracy.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Organizacja administracji publicznej z perspektywy powierzanych jej zadań
|
Projekt MEN spotkał się w tym zakresie z wątpliwościami środowisk nauczycielskich. Te, wyrażając swoje obawy wskazują, że możliwa jest sytuacja, w której branża wykazująca dotychczas zapotrzebowanie na absolwentów, w wyniku nasycenia rynku pracy ograniczy swój popyt powodując pozostawienie bez możliwości zatrudnienia uczniów aktualnie kształcących się w tej specjalizacji.
„Korpus Fachowców” odpowiedzią na brak nauczycieli nauczania zawodowego.
W odpowiedzi na występującą w szkolnictwie zawodowym „luką pokoleniową” wśród nauczycieli nauczania zawodowego, MEN proponuje utworzenie tzw. „Korpusu Fachowców”. Według założeń, w jego skład wchodziliby specjaliści, pracownicy przedsiębiorstw oraz nauczyciele będący na emeryturze (tzw. seniorzy – eksperci).
Nowy system dofinansowania - Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej
Według proponowanych przez MEN zmian, dofinansowanie szkolnictwa zawodowego pozyskiwane będzie ze środków specjalnie powołanego na ten cel Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ). Środki FREZ pochodzić mają z Funduszu Pracy, Spółek Skarbu Państwa oraz ze składek zrzeszonych przedsiębiorców. Ze środków zgromadzonych w FREZ dofinansowane byłoby m.in. doposażanie szkół, centów kształcenia praktycznego, rozbudowa sieci centrów kształcenia praktycznego, koszty prowadzenia praktycznej nauki zawodu u pracodawcy, dofinansowanie doradztwa zawodowego oraz gratyfikacje i staże dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu.
II stopniowa szkoła branżowa
Proponowane zmiany w strukturze kształcenia zawodowego polegać mają na utworzeniu, w miejsce zasadniczej szkoły zawodowej, II stopniowej szkoły branżowej. Zgodnie z założeniami reformy, po ukończeniu I stopnia i zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji absolwent uzyska dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Na tym etapie absolwent będzie mógł podjąć pracę zawodową lub kontynuować kształcenie w szkole branżowej II stopnia. Po ukończeniu szkoły branżowej II stopnia oraz zdaniu egzaminu z kwalifikacji absolwent uzyska wykształcenie średnie zawodowe i dyplom technika. Następnie absolwent będzie mógł przystąpić do matury zawodowej, jak również kontynuować naukę na wyższych studiach zawodowych w branży, w której uzyskał tytuł technika (pozwolą zdobyć tytuł licencjata). Co szczególnie istotne, aby ubiegać się o tytuł magistra konieczne będzie zdanie matury, taką jak ta zdawana przez uczniów techników i liceów. W praktyce oznacza to konieczność uczęszczania np. do liceów dla dorosłych, umożliwiających przystąpienie do matury.
Zaletą systemu II stopniowej szkoły branżowej będzie w ocenie MEN możliwość podjęcia pracy zawodowej z każdego etapu tej edukacji.
Udział pracodawców w nowym systemie szkolnictwa zawodowego
Jednym z założeń reformy w zakresie szkolnictwa zawodowego jest udział pracodawców w procesie kształcenia i egzaminowania. Ministerstwo planuje w związku z tym m.in. stworzenie nowych zawodów oraz podstaw programowych, udział pracodawców w tworzeniu programów nauczania, uwzględnienie w toku tworzenia programów umiejętności absolwenta dostosowanych do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy, zaangażowanie pracowników przedsiębiorstwa w kształcenie praktyczne uczniów. Współpraca na linii szkoła – pracodawca opierać ma się także na udziale pracodawców w szkoleniu nauczycieli kształcenia zawodowego oraz wsparciu kadrowym w ramach „Korpusu Fachowców”.
Docelowo współpraca ta ma zaowocować przeniesieniem procesów kształcenia praktycznego i egzaminowania, które w całości miałaby odbywać się u pracodawców.
Centrum Kształcenia Praktycznego w każdym powiecie
W celu zapewnienia uczniom możliwości realizacji części procesu kształcenia zawodowego u pracodawcy konieczne jest, w ocenie MEN, zwiększenie roli Centrów Kształcenia Praktycznego (CKP). W założeniach reformy leży silne doposażenie i dofinansowanie CKP, a co szczególnie istotne, powstanie CKP w każdym powiecie. Do zadań CKP należałyby przede wszystkim koordynacja i realizacja kształcenia praktycznego, koordynacja doradztwa zawodowego w obszarze placówki oraz organizacja i przeprowadzanie egzaminów zawodowych dla uczniów i dla dorosłych. Ponadto, CKP realizowałoby działania w procesie kształcenia ustawicznego dorosłych, dostosowując je do zapotrzebowania pracodawców w poszczególnych branżach oraz pełniłyby rolę ośrodka certyfikującego w oparciu o ustawę o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji.