W przedmiotowym zakresie powołana ustawa zmieniająca stanowi w szczególności, że użyte w różnej liczbie i przypadku wyrazy „kontrola finansowa” zastępuje się wyrazami „kontrola zarządcza”.

Skutkiem takiej nowelizacji w katalogu naruszeń dyscypliny finansów publicznych znalazły się:
– dopuszczenie do uszczuplenia wpływów należnych Skarbowi Państwa, JST lub innej jednostce sektora finansów publicznych wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli zarządczej (art. 5 ust. 2 ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 1114 z późn. zm., dalej: u.o.d.f.p.)
– dopuszczenie do dokonania wydatku powodującego przekroczenie kwoty wydatków ustalonej w rocznym planie finansowym jednostki wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli zarządczej (art. 11 ust. 2 u.o.d.f.p.),
– dopuszczenie do niewykonania zobowiązania jednostki, którego termin płatności upłynął, wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli zarządczej (art. 16 ust. 2 u.o.d.f.p.),
– dopuszczenie do popełnienia naruszenia dyscypliny finansów publicznych, związanego z udzielaniem zamówień publicznych wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli zarządczej (art. 17 ust. 7 u.o.d.f.p.),
– dopuszczenie do popełnienia naruszenia dyscypliny finansów publicznych związanego z udzielaniem koncesji na roboty budowlane lub usługi wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli zarządczej (art. 17a ust. 5 u.o.d.f.p.),
– zaniechanie prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce sektora finansów publicznych do tego zobowiązanej (art. 18a u.o.d.f.p.), co zgodnie z art. 274 ust. 3 u.f.p. dotyczy tych JST, w których ujęta w uchwale budżetowej kwota dochodów i przychodów lub kwota wydatków i rozchodów przekroczyła 40 mln zł, a zadania przypisane kierownikowi jednostki związane z audytem wewnętrznym w JST wykonują odpowiednio: wójt, burmistrz, prezydent miasta albo przewodniczący zarządu tych jednostek.

Warto dodać, że odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w samorządach terytorialnych ponoszą osoby będące organami jednoosobowymi, kierownikami jednostek organizacyjnych lub urzędnikami, ale także członkowie organów kolegialnych, gdyż zgodnie z art. 4 u.o.d.f.p. odpowiedzialności tej podlegają:
1) osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek;
2) kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;
3) pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych;
4) osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych. @page_break@

Przesłanki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych określa art. 19 u.o.d.f.p. Wśród tych przesłanek jest również wydanie polecenia wykonania czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych, co dotyczy również uchwał organów kolegialnych. Osoba będąca członkiem takiego organu kolegialnego, uczestnicząca w podejmowaniu uchwały zawierającej polecenie lub upoważnienie do popełnienia czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych, może wyłączyć się z tej odpowiedzialności jedynie poprzez złożenie sprzeciwu, za który uważa się zgłoszenie sprzeciwu do uchwały na piśmie albo ustnie do protokołu, albo głosowanie przeciwko uchwale w przypadku głosowania imiennego (art. 20 u.o.d.f.p.).

Na organach kolegialnych JST spoczywa również obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o ujawnionych okolicznościach wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów publicznych do rzecznika dyscypliny finansów publicznych działającego przy właściwej Regionalnej Izbie Obrachunkowej. Obowiązek ten bowiem dotyczy, poza kierownikami jednostek organizacyjnych (art. 93 u.o.d.f.p.), również:
– organów sprawujących nadzór nad JST,
– organów stanowiących JST,
– komisji stałych organu stanowiącego JST,
– organów kontroli i kierowników jednostek prowadzącej kontrolę w JST.


Henryk Gawroński

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)



Artykuł jest szóstym z serii artykułów dotyczących kwestii praktycznej organizacji systemu kontroli zarządczej w jednostkach samorządu terytorialnego

Pisaliśmy o tym również:
Złamanie zasad kontroli zarządczej wpływa na odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Kontrola zarządcza w samorządzie terytorialnym (I): zasady kontroli
Kontrola zarządcza w samorządzie terytorialnym (II): system wyznaczania celów i zadań
Kontrola zarządcza w samorządzie terytorialnym (III): identyfikacja ryzyka
Kontrola zarządcza w samorządzie terytorialnym (IV): analiza i reakcja na ryzyko
Kontrola zarządcza w samorządzie terytorialnym (V): reakcja na patologie organizacyjne
Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego 
Kontrola zarządcza w samorządach terytorialnych (VII) – ocena istotności ryzyka
Kontrola zarządcza w samorządach terytorialnych (VIII) - dokumentacja systemu