Do ostatniej zmiany rozporządzenia MEN z 19 lutego 2002 r. w sprawie prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji, zgodnie z § 3 ust. 4, to gimnazjum odnotowywało (w porozumieniu z gminą) informacje o spełnianiu przez młodzież obowiązku nauki. Od 7 sierpnia br. przepis ten został uchylony.

Czy gmina może zobowiązać dyrektora gimnazjum do informowania gminy o młodzieży, która nie realizuje obowiązku nauki, zważywszy na fakt, że to właśnie gimnazjum posiada "narzędzie" w postaci księgi ewidencji uczniów, którą prowadzi dla absolwentów szkoły podstawowej zamieszkałych w obwodzie gimnazjum?

Odpowiedź

Gmina prowadzi kontrolę spełniania obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na jej terenie i współpracuje w tym zakresie ze szkołami ponadgimnazjalnymi, z rodzicami uczniów, oraz może współpracować ze szkołami, dla których jest organem prowadzącym.

Uzasadnienie

W świetle zapisów art. 19 ust. 1 ustawy o systemie oświaty kontrola spełniania obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na jej terenie spoczywa na gminie.

Do zadań gminy w tym zakresie należy:
1) kontrola wykonywania obowiązków rodziców, związanych z dopełnieniem czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, zapewnieniem regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne, a także informowaniem w terminie do 30 września każdego roku dyrektora szkoły podstawowej lub gimnazjum, w obwodzie których dziecko mieszka o realizacji obowiązku szkolnego spełnionego w sposób określony w art. 16 ust. 5b ustawy o systemie oświaty ,
2) prowadzenie ewidencji spełniania obowiązku nauki.

Nowelizacja przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225 z późn. zm.) uchyliła z dniem 7 sierpnia 2009 r. zapis § 3 ust. 4, który nakładał obowiązek prowadzenia księgi ewidencji uczniów o spełnianiu przez młodzież w wieku 16-18 lat obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki na gimnazja w porozumieniu z gminą. Tak więc czynności związane z prowadzeniem ewidencji przeszły całkowicie na gminę, zgodnie zresztą z przytoczonymi wcześniej przepisami ustawy o systemie oświaty .

Gmina w wypełnianiu swoich obowiązków współdziała z rodzicami uczniów. Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy o systemie oświaty rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi nauki, na żądanie wójta gminy na terenie której dziecko mieszka, są obowiązani informować go o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko i zmianach w tym zakresie. Wprowadzenie jednak tego obowiązku w praktyce może nastręczać organom gminy wiele trudności, związanych z jego egzekwowaniem od rodziców. W związku z powyższym, myślę, że dużo prostsze byłoby skorzystanie przez gminę z "narzędzia" w postaci księgi ewidencji uczniów, dla absolwentów szkoły podstawowej, do prowadzenia których zobowiązane są gimnazja - o czym autor zaznacza w pytaniu. Gmina wprawdzie nie może nałożyć na dyrektora formalnego obowiązku informowania gminy o spełnianiu przez młodzież obowiązku nauki (z uwagi na zakaz delegowania uprawnień i obowiązków wynikających z ustawy na organ niższego stopnia), ale w ramach współpracy pomiędzy gminą a szkołami przez nią prowadzonymi, uzyskanie takich danych nie powinno stanowić problemu.

Gmina powinna prowadzić centralną ewidencję młodzieży spełniającej obowiązek nauki i dokonywać jej weryfikacji przynajmniej 1 raz w roku, w oparciu o dane organów ewidencji ludności i konfrontować je z informacjami pozyskanymi ze szkół i od rodziców. Ponadto podstawowym źródłem informacji są dane pozyskane od dyrektorów publicznych i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych, dyrektorów placówek posiadających akredytację, realizujących zajęcia w formach pozaszkolnych oraz osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność oświatową. Wymienione podmioty są obowiązane powiadomić wójta gminy, na terenie której mieszka absolwent gimnazjum, który nie ukończył 18 lat o przyjęciu go odpowiednio do szkoły lub placówki w terminie 14 dni od dnia przyjęcia absolwenta oraz o zmianach w spełnianiu obowiązku nauki przez absolwenta gimnazjum w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian (art. 16 ust. 6b ustawy o systemie oświaty  wprowadzony w życie z dniem 23 sierpnia 2008 r.).

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)