Ustawodawca wprost przewidział jedynie możliwość wyodrębniania w gminnych budżetach środków finansowych przeznaczonych dla sołectw. Dlatego nie jest jasne, czy takie fundusze można tworzyć dla innych jednostek pomocniczych gmin.

Ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że jednostki te mogą tworzyć sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne jednostki pomocnicze. Jednostki pomocnicze gmin nie mają osobowości prawnej. Przysługuje im jednak prawo zarządzania przydzielonym im mieniem komunalnym, korzystania z niego oraz rozporządzania w ustalonym w statucie zakresie dochodami uzyskanymi z tego mienia. Ponadto – jak wynika z treści art. 51 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym – jednostki pomocnicze mogą prowadzić na zasadach w statucie określonych gospodarkę finansową w ramach budżetu gminy. Przepis ten stosuje się do wszystkich utworzonych przez gminę jednostek pomocniczych, a więc zarówno sołectw, jak i dzielnic, osiedli czy miast. To jednak, czy na podstawie tego przepisu jednostki pomocnicze gmin będą mogły dysponować wyodrębnionymi w ramach budżetu gminy środkami finansowymi, uzależnione jest od dobrej woli wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz rady. Przepis ten ani też żadne inne przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie zawierają norm, które umożliwiałyby jednostkom pomocniczym występowanie ze skutecznym roszczeniem do gminnych władz o wyodrębnienie takich środków. Tak jest również w przypadku funduszu sołeckiego tworzonego na podstawie przepisów ustawy z 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. Nr 52, poz. 420 ze zm.). Zgodnie bowiem z treścią jej art. 1 ust. 1 to rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki, do 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża jej na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym. Za możliwością tworzenia funduszy osiedlowych i dzielnicowych opowiedziało się MSWiA w odpowiedzi na interpelację poselską nr 12074. Czytamy w niej m.in., że to organy gminy decydują o sposobie wykorzystania środków finansowych (projekt, uchwalanie, wykonanie budżetu gminy). W związku z powyższym w ocenie ministra spraw wewnętrznych i administracji gminy, w tym także położone na terenie gmin miasta, mogą w granicach prawa dofinansowywać inicjatywy obywatelskie w jednostkach pomocniczych gminy innych niż sołectwa poprzez tworzenie funduszy osiedlowych lub dzielnicowych.

Opracowanie: Anna Dudrewicz.
Źródło: Rzeczpospolita, 23 czerwca 2010 r.