Jednostka samorządu terytorialnego może być założycielem i członkiem spółdzielni socjalnej jako reintegracyjnej formy pomocy społecznej

Spłdzielnia socjalna to pewna forma przedsiębiorstwa, ktra działa na rzecz społecznej i zawodowej reintegracji jej członkw. W tym celu podejmowane są działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej, pełnienia funkcji społecznych w miejscu pracy i w miejscu zamieszkania oraz zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy.

Spółdzielnia socjalna to pewna forma przedsiębiorstwa. Zasady zakładania, prowadzenia działalności, łączenia oraz likwidacji spółdzielni socjalnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr 94, poz. 651, z późn. zm.), a w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848, z późn. zm.).

Spółdzielnia socjalna działa na rzecz społecznej i zawodowej reintegracji jej członków poprzez działania mające na celu:
– odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia funkcji społecznych w miejscu pracy i w miejscu zamieszkania,
– odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy.

Ze względu na fakt, że spółdzielnia socjalna jest instytucjonalną i organizacyjną formą pomocy społecznej o reintegracyjnym charakterze, nazwa spółdzielni musi zawsze zawierać oznaczenie „Spółdzielnia Socjalna”, a jej założycielami mogą być:
– osoby bezrobotne, w ramach promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy,
– osoby korzystające z zatrudnienia socjalnego wspieranego ze środków publicznych w ramach indywidualnych programów zapobiegających wykluczeniu społecznemu, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 1143, z późn. zm.),
– osoby niepełnosprawne, w ramach systemu ich rehabilitacji zawodowej i społecznej, posiadające pełną zdolność do czynności prawnych.

Spółdzielnię socjalną mogą założyć także:
– inne osoby niż wskazane powyżej, o ile liczba tych osób nie stanowi więcej niż 50% ogólnej liczby założycieli, a co może być uzasadnione potrzebą zapewnienia szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie tej spółdzielni,
– organizacje pozarządowe w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, jednostki samorządu terytorialnego, a także kościelne osoby prawne; przy czym organizacje te są wówczas zobowiązane do zatrudnienia co najmniej 5 ww. osób objętych systemem reintegracji społecznej; osoby te z kolei po 12 miesiącach zatrudnienia mają prawo do uzyskania członkostwa w spółdzielni.

Liczba założycieli spółdzielni socjalnej nie może być mniejsza niż pięć osób fizycznych albo dwie osoby prawne. Co do zasady, spółdzielnia socjalna nie może liczyć więcej niż 50 członków. Członkostwo w spółdzielni socjalnej mogą nabyć również osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa opartego na osobistej pracy członków, co nie dotyczy członków–osób prawnych, czyli organizacji pozarządowych, kościelnych osób prawnych i jednostek samorządu terytorialnego, których można nazwać członkami instytucjonalnymi. Wkład członków instytucjonalnych do spółdzielni socjalnej może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółdzielni, w szczególności na wykonywaniu świadczeń przez wolontariuszy i pracowników tych jednostek. Członkowie instytucjonalni mogą także wspierać spółdzielnię poprzez:
– dotacje,
– pożyczki,
– poręczenia pożyczek, kredytów lub zabezpieczenia zwrotu otrzymanej refundacji lub środków na podjęcie działalności gospodarczej, założenie lub przystąpienie do innej spółdzielni socjalnej,
– usługi lub doradztwo w zakresie finansowym, księgowym, ekonomicznym, prawnym i marketingowym,
– zrefundowanie kosztów lustracji.

Członkowstwo jednostki samorządu terytorialnego w spółdzielni socjalnej wymaga uchwały organu stanowiącego tej jednostki. Uchwała ta musi być dołączona do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego. Uchwały organu stanowiącego wymaga również udzielenie wsparcia spółdzielni socjalnej w wymienionych wyżej formach.

Statutowa działalność spółdzielni socjalnej w zakresie społecznej i zawodowej reintegracji jej członków nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807, z późn. zm.) i może być prowadzona jako działalność odpłatna, przy czym stosuje się tu odpowiednie przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Prowadzenie przez spółdzielnie socjalne statutowej działalności odpłatnej wymaga rachunkowego wyodrębnienia tych form działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników, z uwzględnieniem przepisów o rachunkowości.

Spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych.

Środki na utworzenie spółdzielni socjalnej można otrzymać we właściwym terytorialnie urzędzie pracy, w ramach środków przeznaczonych na promocję zatrudnienia.