W dniu 8 lipca 2010 r. Sejm uchwalił ustawę o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. Nr 143, poz. 963, dalej jako ustawa). Jest to kolejny z szeregu aktów prawnych, które mają na celu likwidację zniszczeń spowodowanych kataklizmami i odbudowę uszkodzonych bądź zniszczonych obiektów. Ustawa szczegółowo reguluje kwestie z zakresu przygotowania do realizacji inwestycji oraz nabywania nieruchomości w związku z realizacją inwestycji; wprowadza też wiele przepisów szczególnych m.in. z zakresu gospodarki nieruchomościami oraz prawa budowlanego.

Na użytek ustawy stworzono definicje prawne budowli przeciwpowodziowej oraz inwestora. Zgodnie art. 2 pkt 1 ustawy budowlami przeciwpowodziowymi są „kanały ulgi, poldery przeciwpowodziowe, stopnie wodne i zbiorniki retencyjne posiadające retencję powodziową, suche zbiorniki przeciwpowodziowe, wały przeciwpowodziowe, wrota przeciwsztormowe, wrota przeciwpowodziowe, kierownice w ujściach rzek do morza oraz budowle ochrony przed powodzią morską – wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie. Za inwestora uznać należy „regionalny zarząd gospodarki wodnej, urząd morski, województwo, powiat, gminę lub partnera prywatnego w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym realizujących inwestycję” (art. 2 pkt. 2 ustawy ). Co ważne, wszystkie inwestycje w zakresie inwestycji przeciwpowodziowych, z mocy prawa zostały uznane za inwestycje celu publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm., dalej jako u.g.n.).

Do realizacji inwestycji wymagane jest pozwolenie w formie decyzji wydawane przez wojewodę. Rolę organu wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. pełni minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Decyzja wydawana jest po złożeniu przez inwestora wniosku, którego treść określa art. 6 ust. 1 ustawy . Do wniosku powinny być też dołączone opinie odpowiednich organów, w zależności od lokalizacji inwestycji. Należy zwrócić uwagę na bardzo rozbudowaną formę wniosku, co jednak nie powinno stanowić problemu przy realizacji inwestycji, ani wydłużać potrzebnego na to czasu – zgodnie z art. 6 ust. 2 i 3 ustawy właściwy organ wydaje opinie na wniosek inwestora, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania wniosku o wydanie opinii; niewydanie opinii w tym terminie traktuje się jako brak zastrzeżeń do wniosku. Ponadto opinie zastępują uzgodnienia, pozwolenia, zezwolenia, zwolnienia, opinie bądź stanowiska właściwych organów wymagane odrębnymi przepisami.

Wojewoda ma obowiązek zawiadomienia strony o wszczęciu postępowania (art. 7 ustawy ), co rodzi poważne skutki prawne. Z chwilą zawiadomienia, nieruchomości objęte wnioskiem nie mogą być przedmiotem obrotu w myśl u.g.n. , natomiast postępowania o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę bądź o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej mogą być zawieszone. Obligatoryjnie zawieszeniu ulegają postępowania o wydanie decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, ze. zm.). Złamanie tych zakazów obwarowane jest rygorem nieważności. Ponadto zbycie własności bądź prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej wnioskiem nabywca i zbywca są zobowiązani do zgłoszenia właściwemu wojewodzie danych nowego właściciela albo użytkownika wieczystego. Ustawa nakłada ponadto na wojewodę obowiązek ujawnienia wszczęcia postępowania w księdze wieczystej nieruchomości, bądź złożenia do istniejącego zbioru dokumentów odpowiedniego zawiadomienia.

Istotne przepisy szczególne wobec k.p.a. zamieszczono w art. 8 ustawy . Z postępowania o wydanie w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji wyłączono stosowanie art. 31 § 4 k.p.a. tj. nie przewidziano zawiadamiania organizacji społecznej o wszczęciu postępowania w sprawie dotyczącej innej osoby. Nie stosuje się również art. 97 § 1 pkt 1 – 3 k.p.a. mówiącego o przesłankach obligatoryjnego zawieszenia postępowania. Dodatkowo, aby przyspieszyć postępowanie w przypadku braku odpowiednio umocowanego reprezentanta strony nie posiadającej zdolności do czynności prawnych organ prowadzący postępowanie wyznacza z urzędu przedstawiciela uprawnionego do działania w postępowaniu do czasu wyznaczenia przedstawiciela lub kuratora przez sąd.

Ustawodawca zastrzegł, iż na wydanie decyzji wojewoda ma 90 dni, aczkolwiek do terminu nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa do dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. Strona może złożyć odwołanie od decyzji do organu wyższego stopnia na zasadach obowiązujących w k.p.a. , natomiast organ na rozpatrzenie odwołania ma 30 dni.

Przepisy omawianej ustawy stanowią regulację szczególną względem ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.), na co wskazują artykuły 13 i 16 ustawy . Zgodnie z nimi przepisy Prawa budowlanego stosuje się w zakresie nieuregulowanym przez ustawę, a wojewoda na ich podstawie i w ich trybie wydaje decyzję o pozwoleniu na użytkowanie inwestycji. Co ważne – do spraw o wydanie decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji nie stosuje się przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a samo uzyskanie decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji rodzi takie same skutki prawne, jak uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy albo decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, a także pozwolenia na budowę.

W ustawie wprowadzono szczególny tryb dla stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji. Ustawa przewiduje jedynie możliwość stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji, jeżeli wniosek o stwierdzenie nieważności złożono po 14 dniu od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, przy czym inwestor do tego czasu rozpoczął realizację inwestycji. Podobne ograniczenia dotyczą stwierdzenia nieważności decyzji przez sąd administracyjny. Jeżeli decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności, sąd, po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia realizacji inwestycji, może stwierdzić wyłącznie, że decyzja o pozwoleniu na realizację inwestycji narusza prawo z przyczyn wyszczególnionych w art. 145 lub art. 156 k.p.a. Pewne zmiany wprowadził art. 17 ustawy do trybu wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, ze zm.).

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 25 sierpnia 2010 r.


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia  8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. Nr. 143, poz. 963)
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm)
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, ze. zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 Kodeks postepowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.)
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, ze zm.)