NSA: Interes społeczny to warunek unieważnienia decyzji przez sąd na wniosek stowarzyszenia

Zbyt ogólny interes społeczny, taki jak działanie na rzecz przestrzegania zapisanych w aktach normatywnych praw obywatelskich nie wystarczy do unieważnienia decyzji o przyznaniu użytkowania wieczystego gruntu - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Stowarzyszenie "Niepokonani 2012" z siedzibą w Katowicach wystąpiło o unieważnienie decyzji, która zapadła w 1997 r. i przyznała prawo użytkowania wieczystego gruntu na 99 lat Spółdzielni Mieszkaniowej Chomiczówka w Warszawie.

Chodziło o plac w kwadracie ulic Conrada, Brązowniczej i Kwitnącej. Decyzja ostateczna Zarządu Gminy zapadła 31 grudnia 1997 r.

Odmowa wszczęcia postępowania przez SKO

Samorządowe Kolegium Odwoławcze 3 listopada 2015 r. odmówiło wszczęcia postępowania twierdząc, że Stowarzyszenie nie ma interesu prawnego do występowania o unieważnienie decyzji Zarządu Gminy.

Utrzymując w mocy zaskarżone postanowienie SKO stwierdziło, że poza sporem jest, iż Stowarzyszenie nie posiada tytułu prawnego do nieruchomości będącej przedmiotem decyzji z grudnia 1997 r. Zatem nie jest stroną w rozumieniu art. 28 kpa i nie może w charakterze strony żądać wszczęcia postępowania nadzorczego.

Warunki udziału stowarzyszenia w postępowaniu

Natomiast jako organizacja społeczna Stowarzyszenie może wystąpić o wszczęcie takiego postępowania i zbadanie prawidłowości decyzji.

Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem:

• wszczęcia postępowania,
• dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,

jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny (art. 31 kpa).

Cel: walka z naruszeniami prawa

W rozpatrywanej sprawie nie budziło wątpliwości SKO, że cele statutowe Stowarzyszenia to m. in. działalność publiczna na rzecz usuwania niesprawiedliwości społecznej i jawnego naruszania prawa przez organy władzy publicznej oraz działanie na rzecz przestrzegania zapisanych w aktach normatywnych praw obywatelskich przez wszystkie organy władzy państwowej oraz samorządowej.

Czytaj: TK: bank może wystawić spółdzielni tytuł egzekucyjny>>

Przemawia to za wszczęciem postępowania. W ocenie SKO Stowarzyszenie nie wykazało jednak, aby za wszczęciem postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Zarządu Gminy przemawiał interes społeczny.

Co to jest interes społeczny?

SKO wyjaśniło, że pojęcie "interesu społecznego" wymaga każdorazowej, indywidualnej oceny. Samo odwoływanie się do celów statutowych organizacji nie jest wystarczające do przyjęcia, że interes społeczny w danej sprawie przemawia za podjęciem przez organ działań żądanych przez tę organizację. Bezspornym pozostaje również to, iż udział organizacji społecznej nie może służyć wyłącznie partykularnym interesom samej organizacji społecznej, jak również prowadzić do naruszenia sfery prywatności stron postępowania.

W ocenie SKO w interesie społecznym znajduje się przede wszystkim pewność i stabilność obrotu prawnego, zaś postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji stanowi wyłom od tej zasady.

Skarga do WSA

Stowarzyszenie złożyło skargę na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Stowarzyszenie zarzuciło naruszenie art. 31 § 1 w związku z art. 61a § 1 kpa polegające na przekroczeniu granicy uznania administracyjnego i błędnym przyjęciu, iż skarżący nie posiada interesu społecznego do wszczęcia postępowania.

Stowarzyszenie twierdziło, że działają w celu ochrony przestrzegania porządku prawnego i gwarancji stosowania przepisów prawa w imieniu wszystkich obywateli. Natomiast przekazanie spółdzielni gruntu było bezprawne.

WSA oddalił 6 kwietnia 2016 r. skargę Stowarzyszenia. Powodem było niewykazanie obiektywnego i konkretnego interesu społecznego, przemawiającego za wszczęciem postępowania.

NSA: zbyt ogólne cele działalności

Sprawa trafiła do NSA. Naczelny Sąd Administracyjny także oddalił 21 sierpnia br. skargę Stowarzyszenia. I również sąd podkreślił, że cele działalności Stowarzyszenia zostały określone w statucie bardzo szeroko.

- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego jest prawidłowy, a kontrola instancyjna - właściwa - powiedział sędzia sprawozdawca Jan Tarno. - Wnioskodawca występujący o unieważnienie decyzji musi wykazać interes publiczny, a organ nie może się tego domyślać - dodał sędzia.

Sygnatura akt I OSK 2324/ 16, wyrok z 21 sierpnia 2018 r.