Stosownie do art. 2 pkt 3 ustawy o odpadach niezanieczyszczona gleba i inne materiały występujące w stanie naturalnym, wydobyte w trakcie robót budowlanych, nie zalicza się do odpadów pod warunkiem, że materiał ten zostanie wykorzystany do celów budowlanych w stanie naturalnym na terenie, na którym został wydobyty. Każdy inny rodzaj mas ziemnych ustawa traktuje jako odpad, którego zagospodarowanie odbywa się według zasad wynikających z ustawy o odpadach oraz przepisów wykonawczych do niej. Odpadem jest zatem każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.

Sprawdź: Co należy zrobić, aby gleba nie była traktowana jako odpad, ale jako produkt lub materiał niebędący odpadem? >

Ziemia to także odpad

Dla stwierdzenia, że mamy do czynienia z odpadem w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy wystarczy ustalenie, że posiadacz określonego przedmiotu pozbywa się go. Także zamiar ponownego gospodarczego wykorzystania ziemi nie może powodować, że przestaje być odpadem.

 

Masy ziemne, które z reguły wraz z gruzem nawożone są na nieruchomości, ustawodawca przepisami rozporządzenia z 2 stycznia 2020 r. Katalog odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 10) - nakazuje traktować jako odpad o kodzie 17 05, tj. gleba i ziemia (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych oraz urobek z pogłębiania). Rozmieszczenie nawiezionych mas ziemnych na gruncie należy natomiast uznawać za prowadzenie procesu odzysku odpadów, co wymaga zezwolenia na przetwarzanie odpadów.

Osobę fizyczną i jednostkę organizacyjną niebędących przedsiębiorcami władających nieruchomościami, zwalnia się z obowiązku uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub na ich przetwarzanie odpadów, jeżeli wykorzystują odpady na potrzeby własne (art. 45 ust. 1 pkt 2 i art. 27 ust. 8 ustawy). Zgodnie z przepisami rozporządzenia z 10 listopada 2015 roku w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby własne, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz.U. z 2016 r. poz. 93), osoba fizyczna lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami, mogą przyjąć na własną działkę niewielką ilość odpadów mas ziemnych i gruzu w ilości 200kg/m2, w celu np. utwardzenia terenu.

Czytaj: Wnioskowanie o wydanie zezwolenia na zbieranie odpadów >

Czytaj także: NIK: Słaby nadzór nad wykorzystaniem odpadów do rekultywacji gruntów>>

Oznacza to możliwość legalnego podniesienie terenu o ok. 20-25 cm. W przypadku innych podmiotów lub wykorzystania innych odpadów przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami zastosowanie znajdują przepisy rozporządzenia z dnia 11 maja 2015 roku w sprawie odzysku poza instalacjami i urządzeniami (Dz.U 2015 r. poz. 796). Te przepisy podobnego wyjątku nie przewidują, i aby móc wykorzystać odpady, ich posiadacz musi się legitymować stosownym zezwoleniem na przetwarzanie odpadów. W sprawie wydania zezwolenia na zbieranie odpadów i ich przetwarzanie należy zwrócić się właściwego miejscowo marszałka województwa, starosty, regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Sprawdź: Czy naturalnie wydobyta ziemia, gleba, piach z i/lub kawałkami gruzu oraz kamieniami klasyfikuje się pod pojęcie „odpady”? >

Usunięcie odpadów na koszt właściciela

Z tego wynika, że skutki przyjęcia na swój grunt mas ziemnych wbrew powyższym zasadom mogą być daleko idące. Każda tego rodzaju ilość odpadów będzie uznawana za przechowywaną niezgodnie z zasadami magazynowania lub składowania odpadów. Właściciel terenu ma zatem obowiązek ustalenia i ewentualnego dowiedzenia przed organem, jakie odpady przywożone są na jego nieruchomość i w jakiej ilości. Przyjęcie na grunt odpadów niezgodnie z przepisami, wiąże się odpowiedzialnością władającego nieruchomością (z reguły właściciela nieruchomości) za bezprawne składowanie i przetwarzanie odpadów. Zgodnie bowiem z art. 26 ust. 1 ustawy o odpadach posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Domniemywa się przy tym, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości.

Czytaj: Utwardzanie terenów, podbudowa dróg i inne metody wykorzystywania odpadów poza instalacjami >

Obowiązek ten ciąży na posiadaczu nieruchomości z mocy samego prawa, bez konieczności precyzowania tego obowiązku w drodze decyzji administracyjnej. W przypadku nieusunięcia odpadów, wójt, burmistrz lub prezydent miasta (właściwy regionalny dyrektor ochrony środowiska na terenach zamkniętych) w drodze decyzji nakaże posiadaczowi odpadów ich usunięcie. Orzeczony obowiązek podlega egzekucji w trybie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym, zasadniczo przez nałożenie na posiadacza grzywny w celu przymuszenia albo wykonania zastępczego. W świetle art. 26 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach nie ma znaczenia fakt, że nawiezione odpady mogą się przyczynić do lepszego zagospodarowania gruntu i do uregulowania stosunków wodnych.

Czytaj: Usuwanie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.