Która gmina jest właściwa do wydania decyzji przyznającej prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych:
- czy gmina na terenie, której osoba od kilku lat nie zamieszkuje i nie posiada zameldowania na pobyt stały, gdyż została z pobytu stałego wymeldowana?
- czy gmina na terenie, której osoba przebywała przez ostatnie lata i która to gmina wydała decyzję o skierowaniu do schroniska i do dnia dzisiejszego ponosi koszty pobytu tej osoby?
- czy może ta gmina na terenie, której obecnie przebywa osoba, będąc mieszkańcem schroniska?

Odpowiedź

Do wydania decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej bezdomnemu świadczeniobiorcy w trybie art. 54 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) - dalej jako u.ś.o.z., właściwą miejscowo jest gmina miejsca pobytu tej osoby, więc gmina na terenie, której obecnie przebywa osoba, będąc mieszkańcem schroniska.

Uzasadnienie

Decyzja potwierdzającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej świadczeniobiorcy wydawana w trybie art. 54 u.ś.o.z. jest wydawana przez wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy. Przepis ten nie określa jak należy określić właściwość osoby bezdomnej. Należy zwrócić uwagę, że postępowanie w sprawie prowadzą gminy według zasad przewidzianych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) - dalej u.p.s. Co do zasady, zgodnie z art. 101 ust. 1 i 2 u.p.s. właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie, natomiast w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały. W sytuacji gdy postępowanie dotyczy wydawania decyzji w trybie art. 54 u.ś.o.z. przepisy nie wskazują, iż odpowiednie zastosowanie będą miały przepisy ustawy o pomocy społecznej.

Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych nie pozwala na przyjęcie wykładni, zgodnie z którą do określenia właściwości będzie miał zastosowanie przepis art. 101 u.p.s., jednak mogą w tym zakresie istnieć wątpliwości, szczególnie, że postępowanie w sprawie wydania decyzji na podstawie art. 54 u.ś.o.z. odbywa się na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej (określenie kryterium dochodowego, wywiad środowiskowy). Na tle podobnych stanów faktycznych orzekał NSA (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lipca 2010 r. I OW 57/10, lex nr 674332 oraz postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 kwietnia 2010 r. I OW 4/10 lex nr 621219, postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 października 2008 r. I OW 87/08 lex nr 517286) Zgodnie zatem ze stanowiskiem NSA kwestię właściwości miejscowej organów administracji publicznej reguluje art. 21 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a., a w sprawie wydania decyzji potwierdzającej prawo do świadczenia opieki zdrowotnej, właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się stosownie do treści art. 21 § 1 pkt 3 k.p.a. według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, w braku miejsca zamieszkania w kraju - wg miejsca pobytu, a jeśli nie ma w kraju miejsca zamieszkania (siedziby) lub pobytu - wg ostatniego miejsca zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

Art. 54 ust. 1 u.ś.o.z. jako organ właściwy wskazuje wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej wg miejsca zamieszkania, tak też "podstawową" właściwość określa art. 21 § 1 pkt 3 k.p.a. Ustawa ani Kodeks postępowania administracyjnego. nie definiuje pojęcia "miejsce zamieszkania" i w tej kwestii należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c., jako aktu zawierającego regulację w tej materii, mającej ogólne zastosowanie. Wg art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Natomiast jeśli strona nie ma miejsca zamieszkania, właściwość ustala się wg jej miejsca pobytu.