Jest to model koncesyjny, w którym w okresie trwania koncesji partner prywatny inwestuje w dane przedsięwzięcie, a następnie eksploatuje infrastrukturę świadcząc odpłatnie usługi we własnym imieniu i na własne ryzyko. Drugim jest model oparty na tzw. formule tradycyjnej, którego główną cechąjest pozostawienie większego ryzyka i odpowiedzialności po stronie publicznej.

Definicja partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) wyrażona w ustawie o partnerstwie publiczno-prywatnym , stanowi że przedmiotem PPP jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Przez umowę o PPP partner prywatny zobowiązuje się do realizacji przedsięwzięcia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo w części wydatków na jego realizację lub poniesienia ich przez osobę trzecią, a podmiot publiczny zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu celu przedsięwzięcia, w szczególności poprzez wniesienie wkładu własnego.

Przy czym jako przedsięwzięcie definiuje się: budowę lub remont obiektu budowlanego, świadczenie usług, wykonanie dzieła, w szczególności wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność lub inne świadczenie połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji tego przedsięwzięcia lub jest z nim związany.

Natomiast wkład własny może polegać na świadczeniu podmiotu publicznego lub partnera prywatnego polegające na poniesieniu części wydatków na realizację przedsięwzięcia, w tym sfinansowaniu dopłat do usług świadczonych przez partnera prywatnego w ramach przedsięwzięcia. Wkład własny może też polegać na wniesieniu składnika majątkowego, przy czym obie te formy wkładu własnego nie wykluczają się.

Identyfikując formy współpracy w ramach idei PPP, wymienić można dwie grupy modeli współpracy, przyjmując za kryterium ich wyróżnienia stopień przeniesienia ryzyka z podmiotu publicznego na podmiot prywatny. Daje to podstawę do wyodrębnienia modelu koncesyjnego, w którym w okresie trwania koncesji koncesjonariusz (partner prywatny) inwestuje w dane przedsięwzięcie, a następnie eksploatuje infrastrukturę świadcząc odpłatnie usługi we własnym imieniu i na własne ryzyko.

Jako najbardziej rozpowszechnione odmiany modelu koncesyjnego wyróżnia się:
– buduj – świadcz usługi – przekaż (Build-Operate-Transfer) – BOT – udział inwestora prywatnego polega na zaprojektowaniu, wybudowaniu, zarządzaniu i eksploatacji wybudowanej infrastruktury przez określony czas, po upływie którego obiekt jest przekazywany partnerowi publicznemu do dalszej eksploatacji; celem tego modelu jest przeniesienie ryzyka projektowego, budowlanego i związanego z eksploatacją na partnera prywatnego;
– buduj – przekaż – dzierżaw (Build-Transfer-Lease) – BTL – partner prywatny finansuje i realizuje inwestycję biorąc na siebie ryzyko przekroczenia kosztów i opóźnień w realizacji inwestycji; następnie prawo własności do inwestycji zostaje przekazane na rzecz podmiotu publicznego, a podmiot prywatny na podstawie umowy dzierżawy zajmuje się eksploatacją obiektu w imieniu strony publicznej;
– buduj – bądź właścicielem – świadcz usługi – przekaż (Build-Own-Operate-Transfer) – BOOT – partner prywatny projektuje i buduje z własnych środków wymaganą infrastrukturę, potem zarządza nią i utrzymuje przez czas trwania kontraktu; inwestycja jest własnością prywatną; koszt bieżącej eksploatacji oraz ewentualna spłata długu są pokrywane z subwencji publicznej; po określonym czasie prawo własności przechodzi na podmiot publiczny;
– projekt – konstrukcja – finanse – obsługa (Design-Build-Finance-Operate) –DBFO – umowa z podmiotem prywatnym na projekt, budowę, finansowanie i obsługę obiektu przez czas określony, po którym obiekt wraca do sektora publicznego. Przedsięwzięcie finansowane jest ze środków prywatnych. Istnieje możliwość odzyskania kosztów poniesionych przez stronę prywatną poprzez subwencje ze środków publicznych;
– buduj – bądź właścicielem – eksploatuj (Build-Own-Operate) – BOO – to rozszerzenie modelu DBFO; w modelu tym inwestor prywatny poprzez pobieranie opłat za usługi świadczone na wybudowanej infrastrukturze otrzymuje zwrot poniesionych nakładów na jej budowę oraz jest właścicielem wybudowanej infrastruktury;
– koncesja sensu stricte, czyli: buduj – eksploatuj – odnawiaj koncesję – BOR (Build-Operate-Renewal) – gdy wynagrodzeniem partnera prywatnego jest prawo do pobierania pożytków z przedmiotu PPP, albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłatą sumy pieniężnej; zastosowana jest tu zasada rynkowa „korzystający płaci” oraz przeniesiono na partnera prywatnego ryzyko projektowe, budowlane oraz związane z eksploatacją.

Drugim, przeciwstawnym formule koncesyjnej, jest model oparty na tzw. formule tradycyjnej, analogicznej do coraz powszechniej stosowanego w sferze rynkowej outsourcingu (outside resources using).

Główną cechą modelu tradycyjnego jest pozostawienie większego ryzyka i odpowiedzialności po stronie publicznej.

Wymienia się tu kontrakty:
– Operations and Managing Contracts – kontrakty na zarządzanie przedsięwzięciem, zazwyczaj zawierane na dłuższy czas; partner publiczny powierza partnerowi prywatnemu bieżące utrzymanie i zarządzanie świadczeniem usług dostarczanych przy wykorzystaniu infrastruktury stanowiącej własność publiczną.
– Service Contracts – kontrakty na usługi, gdzie termin obowiązywania jest stosunkowo krótki, a odpowiedzialność i ryzyka pozostają po stronie podmiotu publicznego;
– leasing infrastruktury (Lease Purchase) – partner prywatny zajmuje się zaprojektowaniem, sfinansowaniem oraz przeprowadzeniem prac budowlanych zgodnie z zamówieniem partnera publicznego, który następnie dzierżawi, czy też „leasinguje” ową infrastrukturę; po zakończeniu umowy infrastruktura przechodzi na własność partnera publicznego;
– inwestycje pod klucz (Turnkey) – partner publiczny zapewnia środki na sfinansowanie przedsięwzięcia, angażuje jednak partnera prywatnego do prac związanych z zaprojektowaniem, przeprowadzeniem prac konstrukcyjnych (budową) oraz eksploatacją wybudowanej w ten sposób infrastruktury przez okres przewidziany w umowie.

Reasumując, należy stwierdzić, że przedstawiony katalog form partnerskiej współpracy pomiędzy JST i podmiotami prywatnymi ma otwarty charakter. Formy te podlegają ewolucyjnym zmianom, wynikającym z pojawiania się coraz to nowszych form współpracy i sposobów inwestowania na rynku finansowym. Niezależnie jednak od przyjętej formy współpracy, wśród korzyści wynikających z PPP dla JST wymienić należy:
– redukcję wydatków inwestycyjnych z budżetu JST;
– przyspieszenie terminów realizacji inwestycji i poprawa dostępności usług publicznych;
– wprowadzenie konkurencji rynkowej w sferę usług publicznych;
– rozszerzenie źródeł finansowania zadań rozwojowych JST;
– nielimitowane finansowanie zadań JST przez partnerów prywatnych;
– podział oraz transfer ryzyka inwestycyjnego pomiędzy JST a partnera prywatnego;
– budowę atmosfery zaufania (public relations) pomiędzy JST i sektorem prywatnym.

Partnerstwo publiczno-prywatne stwarza bowiem warunki, aby władze JST skupiły się na realizacji strategicznych funkcji planistycznych, organizatorskich, koordynacyjnych i kontrolnych, gdyż pozostają one nadal odpowiedzialne za dostarczenie usług publicznych, natomiast samą realizację tych usług, w szczególności usług komunalnych (technicznych) oraz ponadstandardowych usług społecznych, winny przekazać podmiotom gospodarczym o rynkowym charakterze z mieszanym kapitałem własnościowym.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. 2009 r. Nr 19, poz. 100)


Pisaliśmy o tym również:
 Partnerstwo publiczno-prywatne, stara idea w nowym wydaniu
Partnerstwo publiczno-prywatne nie tylko w oparciu o ustawę o PPP
Partnerstwo publiczno-prywatne – przesłanki ekonomiczne i organizacyjne