Ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw z dnia 15 września 2022 r. reguluje m. in zasady i tryb ustalania przez wytwórcę ciepła określonego poziomu średnich cen wytwarzania ciepła dla określonych w ustawie odbiorców ciepła. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy średnią cenę wytwarzania ciepła z rekompensatą ustala się m. in

Zgodnie z art. 5 Ustawy odbiorcy ciepła, a więc również wspólnoty mieszkaniowe oraz spółdzielnie mieszkaniowe zobowiązane są do złożenia oświadczenia, zawierającego m. in. określenie szacowanej ilości ciepła, która będzie zużywana na potrzeby gospodarstw domowych w lokalach mieszkalnych i na potrzeby części wspólnych budynków wielolokalowych. Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy Sprzedawca ciepła dokonuje rozliczeń z takimi odbiorcami na podstawie złożonych oświadczeń.

O skutkach niezłożenia oświadczenia na potrzeby uzyskania rekompensaty, i związanej z tym odpowiedzialności - m.in. zarządów, pisaliśmy wczoraj: Ostatnie dni, by uzyskać dopłatę za ciepło - kto nie dopełni formalności, zapłaci za innych mieszkańców

Sprawdź też: Dodatek na ogrzewanie dla gospodarstw domowych 2022 >>>

Kontrowersyjna odpowiedzialność na zasadzie winy wobec mieszkańców lokali

Moje wątpliwości budzą określone w Ustawie zasady odpowiedzialności, związane ze składanymi przez odbiorców ciepła oświadczeniami.  Zgodnie z art. 5 ust. 3 Ustawy osoba działająca w imieniu i na rzecz odbiorcy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3, a więc na przykład wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej,  która mimo ciążącego na niej obowiązku nie złożyła oświadczenia, albo w oświadczeniu tym określiła szacowaną ilość ciepła w sposób rażąco sprzeczny ze wskazanymi w Ustawie zasadami wyliczenia, ponosi na zasadzie winy odpowiedzialność wobec mieszkańców lokali.

Odpowiedzialność taką ponosi do kwoty stanowiącej iloczyn różnicy średniej ceny wytwarzania ciepła i średniej ceny wytwarzania ciepła z rekompensatą oraz ilości ciepła dostarczonego na potrzeby zapewnienia ciepła w lokalach mieszkalnych na potrzeby zużycia przez gospodarstwa domowe albo w lokalach podmiotów wrażliwych (np. noclegowani, domów opieki społecznej).

Dodać wypada, że określenie szacowanej ilości ciepła w oświadczeniu, w oparciu o art. 5 ust. 2 Ustawy jest dokonywane przez odbiorcę zgodnie z zasadami określonymi w art. 45a ustawy – Prawo energetyczne lub z uwzględnieniem powierzchni lokali mieszkalnych i użytkowych, charakteru prowadzonej w nich działalności oraz posiadanych danych historycznych.

Przepis ten zawiera wprawdzie instrukcję do sposobu dokonywania wyliczeń, niemniej składane oświadczenie dotyczy cały czas szacowania ilości ciepła, a nie zaraportowania stanu faktycznego zużycia. Połączenie zatem konieczności dokonania oszacowania z niejasnym jednak warunkiem odpowiedzialności, jakim jest rażąco sprzeczne jego sporządzenie ze wskazanymi zasadami, może rodzić obawę po stronie odbiorców ciepła w zakresie potencjalnej odpowiedzialności odszkodowawczej. Pamiętać bowiem należy, że odpowiedzialność ta ma charakter indywidualny i ponoszą ją osoby działające w imieniu i na rzecz np. wspólnot mieszankowych lub spółdzielni mieszkaniowych.

WZORY dokumentów w LEX:

 

 

Obowiązku nie można scedować na zasadzie pełnomocnictwa  

Zgodnie z art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o własności lokali, zarząd kieruje sprawami wspólnoty mieszkaniowej i reprezentuje ją na zewnątrz oraz w stosunkach między wspólnotą a poszczególnymi właścicielami lokali. Gdy zarząd jest kilkuosobowy, oświadczenia woli za wspólnotę mieszkaniową składają przynajmniej dwaj jego członkowie. Zgodnie natomiast z art. 54 par. 1 ustawy prawo spółdzielcze oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik. W spółdzielniach o zarządzie jednoosobowym oświadczenie woli mogą składać również dwaj pełnomocnicy.

W rzeczywistości odpowiedzialność taka spoczywać będzie wprost na osobie uprawnionej do reprezentacji wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej, na której ciąży obowiązek złożenia stosownego oświadczenia. Mając na uwadze fakt, że Ustawa wiąże odpowiedzialność z obowiązkiem złożenia oświadczenia, moim zdaniem krąg podmiotów potencjalnie odpowiedzialnych jest zawężony do osób, względem którym można przypisać funkcjonowanie takiego obowiązku. Nie widzę możliwości scedowania takiego obowiązku na podstawie pełnomocnictwa lub umowy, stąd osobami odpowiedzialnymi, niezależnie od „zlecenia” tego rodzaju działań będą osoby, które zgodnie z właściwymi przepisami są uprawnione do reprezentacji określonych podmiotów. Ustawa wprost stanowi bowiem, że warunkiem odpowiedzialności jest nie tylko działanie w imieniu i na rzecz, lecz także działanie wbrew ustanowionemu Ustawą obowiązkowi złożenia oświadczenia określonej treści.

Sprawdź pytania i odpowiedzi ekspertów w LEX:

Czy właściciel kotłowni i kotła może starać się o rekompensatę dla przedsiębiorstw energetycznych lub odbiorców wrażliwych? >

Czy przysługuje dodatek dla gospodarstw na drewno kawałkowe, gdy są dwa zainstalowane źródła ciepła z funkcją c.o.? >

 

Odpowiedzialność również na zasadzie winy nieumyślnej

Pamiętać również należy, że odpowiedzialność na zasadzie winy to zarówno odpowiedzialność na zasadzie winy umyślnej, jak również na zasadzie winy nieumyślnej. W rzeczywistości odpowiedzialność może powstać również wtedy, kiedy dojdzie do nieprawidłowego -  uznanego następczo jako rażące -  sporządzenia oświadczenia, na skutek chociażby niezachowania zasad należytej staranności.

Wprowadzony Ustawą reżim odpowiedzialności budzi moje obawy również z tego względu, że nie odnotowuję prawnego obowiązku posiadania przez osoby wchodzące w skład organów wiedzy z zakresów związanych z tematyką oświadczeń, a więc dotyczących m. in. szacowania ilości ciepła do zużycia.  Brak precyzyjnych kryteriów na jakich może być dokonywana taka ocena, w szczególności operowanie niejasnym pojęciem rażąco nieprawidłowego sporządzania oświadczenia, może nieść dla odbiorców ciepła dodatkowe, nie wynikające z ustawy obowiązki.

Abstrahując zatem od niewiadomego de facto poziomu skomplikowania i precyzji danych do zawarcia w tych oświadczeniach, nie mogę wykluczyć takiej ewentualności, że dla niektórych odbiorców ciepła niezbędnym będzie poniesienie dodatkowych kosztów celem uzyskania fachowego wsparcia w określeniu szacowanej ilości ciepła. Pozyskanie takiego wsparcie jedynie ograniczać będzie, nie wyłączać potencjalnej odpowiedzialność odszkodowawczą, ponieważ obowiązek złożenia oświadczenia i ujęcia w nim nierażąco sprzecznych ze wskazanymi w Ustawie zasadami wyliczeń danych, spoczywać będzie niezmiennie na odbiorcy ciepła.

Nie można wykluczyć także, co oczywiście wiązać się będzie już z fachową oceną ryzyka składania tego rodzaju oświadczeń, dokonywaną ad casum z uwagi chociażby na skalę działalności poszczególnych odbiorców ciepła, że pożądanym być może będzie zawieranie polis ubezpieczenia odnoszących się do możliwej odpowiedzialności przewidzianej ustawą.

Kontrowersyjna odpowiedzialność indywidualna

Kolejną moją wątpliwość budzi położenie nacisku w sferze odpowiedzialności na osobę działającą w imieniu lub na rzecz odbiorcy ciepła.  Wskazanie przez ustawodawcę, że odpowiedzialność może ponieść jedna osoba jest moim zdaniem nie do końca dostosowane do możliwych zasad zarządzania wspólnotami mieszkaniowymi lub spółdzielniami mieszkaniowymi. W praktyce bowiem, jeżeli warunkiem powstania odpowiedzialności może być działanie lub zaniechanie jednej osoby, mogą zajść komplikacje interpretacyjne w przypadku organów wieloosobowych lub niezbędności wspólnego działania do składania oświadczeń w imieniu reprezentowanego podmiotu.

Idąc bowiem dalej tym tokiem rozumowania i analizując chociażby przykład zarządu dwuosobowego, gdzie istnieje zasada reprezentacji łącznej, można postawić tezę, że w ramach tego organu nie zachodzi w ogóle jednoosobowa możliwość do złożenia tego rodzaju oświadczenia, nie zachodzi również jednoosobowe prawo do działania w imieniu i na rzecz takiego podmiotu. Mogę oczywiście wyobrazić sobie sytuację, gdzie przesłanką do uwolnienia się od odpowiedzialności będzie wykazanie przez danego członka organu woli złożenia określonego oświadczenia oraz braku woli złożenie takiego oświadczenie przez drugiego członka organu, niemniej przenosi to ustalenie zasad odpowiedzialności w rzeczywistości na etap sporu sądowego. Ustanowienie w Ustawie odpowiedzialności indywidulanej rodzi również pytanie, czy w sytuacji zarządu wieloosobowego odpowiedzialność za ewentualne nieprawidłowe złożone oświadczenie będą ponosić wyłącznie osoby podpisujące się pod składanym oświadczeniem, czy wszyscy członkowie organu. Językowa wykładnia art. 5 Ustawy prowadzi do wniosku, że odpowiedzialność ta będzie dotyczyć tylko osoby, która złożyła rażąco błędne (sprzeczne z zasadami wyliczeń) oświadczenie. Zgodnie z Ustawą, odpowiedzialność majątkowa powiązana jest bowiem bezpośrednio z osobą składającą takie oświadczenie. Nie jest ona związana z odbiorcą ciepła lub z jej organem.

 

Precyzyjne zasady odpowiedzialności

Ustawa nie wprowadza także mechanizmów dla określenia ewentualnej solidarnej odpowiedzialności osób składających na przykład rażącą sprzeczne oświadczenia. W praktyce zatem uprawniony będzie mógł adresować swoje roszczenia do wybranej osoby. Ewentualne wzajemne roszczenia regresowe osób, które ponosić będą odpowiedzialność ustalane mogą być w odrębnych procesach, też w oparciu o przepisy Ustawy.

Nie przeczę, że proces ustalania określonych danych, powinien opierać się na współdziałaniu wielu podmiotów, w tym konkretnym przypadku również odbiorców ciepła. Twierdzę jednak, że jeżeli ustawodawca wprowadza taki obowiązek i łączy go jednocześnie z ustanowieniem indywidualnej majątkowej odpowiedzialności, powinien to robić zachowując przynajmniej dwie zasady poprawnej legislacji.

Po pierwsze, powinien jasno i precyzyjnie określić zasady takiej odpowiedzialności, a ustanawiając je racjonalnie, odnieść je do możliwości i właściwości zobowiązanych podmiotów/osób. Po drugie, powinien zapewnić odpowiedni czas na dostosowanie działalności podmiotów do wprowadzanych regulacji chociażby w celu podjęcia niezbędnych działań merytorycznych i korporacyjnych.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.