Dni i godziny otwierania oraz zamykania niektórych placówek handlowych

Gminy mają możliwość regulowania dni i godzin otwierania niektrych placwek handlowych. Są to przepisy z zakresu prawa pracy i nie mogą mieć charakteru np. przepisw porządkowych.

Treść art. XII § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 ze zm., dalej: przepisy wprowadzające) brzmi: dni i godziny otwierania oraz zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności określa gmina. Cel wprowadzenia takiej regulacji uległ diametralnej zmianie od czasu uchwalenia przepisów wprowadzających. Obecnie jest to jeden z przepisów ograniczających wolność działalności gospodarczej.

Przepis ten nie wskazuje wprost, jaki organ jest właściwy do wydania aktu wykonawczego do ustawy określającego dni i godziny otwierania placówek handlowych. Należy jednak przyjąć, że zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej, co oznacza domniemanie kompetencji rady, organu stanowiącego. Natomiast z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wynika, że akty prawa miejscowego obowiązujące na terenie gminy stanowi rada gminy w formie uchwały. Zatem dni i godziny otwierania i zamykania placówek handlowych określa uchwałą rada gminy, i taka wykładnia została powszechnie zaaprobowana. Rada gminy nie może organu wykonawczego upoważnić do wydania aktu generalnego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Katowicach z dnia 4 lipca 2001 r., sygn. akt II SA/Ka 1182/00, Dz.Urz.Woj.Śląsk. z 2001 r. Nr 65, poz. 1619, LEX Nr 166995), ani upoważnić do określania indywidualnie, w drodze decyzji administracyjnych, godzin otwierania i zamykania placówek handlowych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 1996 r., sygn. akt II SA 315/95, Wokanda 1996/10/41, LEX Nr 25736), czy wydać uchwały w indywidualnej sprawie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 6 stycznia 2006 r., sygn. akt III SA/Wr 326/05, NZS 2006/1/20, LEX Nr 304569).

Umieszczenie upoważnienia do wydania aktu wykonawczego w ustawie wprowadzającej przepisy z zakresu prawa pracy jednoznacznie określa ich charakter. Uchwała rady gminy ma na celu uregulowanie stosunków pracowniczych i nie może poza ten zakres wykraczać (por. D. Dąbek, Glosa do wyroku WSA z dnia 15 listopada 2005 r., III SA/Lu 532/05, Administracja 2006/3/151, LEX Nr 89216/2). Niedopuszczalne jest np., aby regulacja dotycząca godzin otwarcia placówek handlowych zawierała przepisy mające na celu ograniczenie dostępności do alkoholu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 lipca 2007 r., sygn. akt III SA/Gd 241/07, LEX Nr 424797). Także utrzymanie porządku publicznego nie może być przedmiotem uchwały, gdyż tej materii dotyczą inne przepisy, w tym powszechnie obowiązujące, oraz przepisy porządkowe wydane przez organy gminy na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002 r., sygn. akt III RN 54/02, LEX Nr 110625). Takie unormowania wykraczają poza zakres ustawowego upoważnienia, co stanowi istotne naruszenie prawa i jest podstawą do stwierdzenia nieważności takiej uchwały rady gminy.

Obecna treść upoważnienia zawartego w przepisach wprowadzających została ukształtowana w 1990 r. Niestety, z upływem czasu tak skonstruowany przepis przestał odpowiadać wymogom, które są stawiane upoważnieniom do wydawania aktów wykonawczych. Konstytucja określa precyzyjnie, jakie elementy muszą się znaleźć w treści takiego przepisu, a art. XII ust. 1 przepisów wprowadzających ich nie spełnia. Zadaniem dla ustawodawcy jest więc dostosowanie tego przepisu do konstytucyjnych wymogów oraz rozważenie, czy przepisy wprowadzające Kodeksu pracy są właściwym miejscem dla tego typu regulacji. Zastanowić się jednak należy, czy regulacja w przedmiocie godzin otwierania i zamykania niektórych placówek handlowych nadal jest potrzebna, czy nie należałoby jej w ogóle usunąć z systemu prawnego. Wydaje się ono być anachroniczne. Zmiana systemu społeczno-gospodarczego i odejście od centralnie sterowanej gospodarki do wolnego rynku stawia pod znakiem zapytania konieczność i celowość tego typu pranej regulacji.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)


Pisaliśmy o tym również:
Dni i godziny otwierania i zamykania placówek handlowych