Decyzja rekultywacyjna w przypadku zanieczyszczenia gleby po nieczynnej stacji paliw

Co powinien zrobić burmistrz, jeżeli w wyniku zdemontowania zbiorników na paliwo na terenie nieczynnej stacji paliw zostały zanieczyszczone wody powierzchniowe i grunt, a decyzja o usunięciu odpadów niebezpiecznych nie została wykonana?

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.

Do burmistrza wpłynęła informacja, że na terenie nieczynnej stacji paliw zostały zdemontowane zbiorniki na paliwo płynne. Na terenie stacji pozostał wydobyty ze zbiorników szlam, który zalega na powierzchni gruntu i zanieczyszcza wody gruntowe i powierzchniowe. Burmistrz wystąpił z zapytaniem do starostwa, czy na rozebranie stacji wydane zostało pozwolenie. Starosta odpowiedział, że nie wydawał decyzji, ponieważ nie wpłynął wniosek (na marginesie - stacja paliw graniczy z budynkiem starostwa).

Burmistrz o powyższym fakcie zawiadomił policję, WIOŚ i Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Wszystkie organy wykluczyły się z postępowania. Z uwagi na fakt, że zalegający szlam stanowi odpad niebezpieczny, burmistrz wydał decyzję nakazującą właścicielowi gruntu uprzątnięcie odpadu. Decyzja nie została wykonana. Powstaje pytanie, czy burmistrz, zlecając wykonanie zastępcze, nie "pomoże" właścicielowi stacji w pozbyciu się odpadów bez konieczności uzyskania stosownych zezwoleń. Jak powinno być prowadzone postępowanie w tej sprawie i przez który organ powinno być prowadzone?

Odpowiedź:

Burmistrz prawidłowo wydał decyzję na podstawie art. 26 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.) – dalej u.o.

Skoro właściciel nieruchomości decyzji nie zaskarżył, wskazując, że nie on zdemontował zbiorniki na paliwo, pozostawiając na gruncie odpad niebezpieczny i nie wskazał sprawcy, to teraz decyzja ta powinna zostać wyegzekwowana w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.) – dalej u.p.e.a.

Jeżeli okaże się, że skutkiem pozostawienia szlamu na gruncie jest zanieczyszczenie gleby i wód podziemnych, burmistrz powinien wydać decyzję rekultywacyjną w trybie art. 20 i nast. ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1205) - dalej u.o.g.r.l., jeżeli zanieczyszczony grunt jest gruntem rolnym.

Burmistrz jest także uprawniony do skorzystania z dyspozycji art. 363 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) - dalej p.o.ś. (nie wydaje decyzji rekultywacyjnej, tylko określa sposób zapobieżenia dalszym niekorzystnym oddziaływaniom przez odpad niebezpieczny na grunt i wody podziemne). Gdyby grunt był położony w granicach administracyjnych miast, a wymagał przeprowadzenia działań rekultywacyjnych, to burmistrz powinien wydać decyzję zobowiązującą do przywrócenia stanu poprzedniego na podstawie art. 363 p.o.ś.

Gdyby burmistrz doszedł do wniosku, że doszło do szkody w wodach podziemnych, powinien zawiadomić starostę o wystąpieniu tej szkody. W przypadku zanieczyszczenia wód podziemnych organem właściwym jest starosta, także po wejściu w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 210) – dalej u.z.s.ś.n. - tak stwierdził NSA, rozpatrując spór kompetencyjny pomiędzy regionalnym dyrektorem ochrony środowiska a starostą w postanowieniu oznaczonym sygnaturą II OW 26/09. Natomiast w przypadku zanieczyszczenia powierzchni ziemi organem właściwym do poprowadzenia procedury z u.z.s.ś.n. będzie RDOŚ. W konsekwencji może okazać się, że w sprawę mogą być zaangażowane dwa organy (starosta i RDOŚ).@page_break@

Uzasadnienie:

W orzecznictwie podnosi się, że jeżeli organ egzekucyjny ma do wyboru grzywnę w celu przymuszenia lub wykonanie zastępcze, w ramach wykonania obowiązku, powinien wybrać wykonanie zastępcze, gdyż ono prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku (wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2009 r., VII SA/Wa 68/09, LEX nr 550279).

Zgodnie z treścią art. 128 § 1 u.p.e.a., w celu zastosowania wykonania zastępczego organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu:
1) odpis tytułu wykonawczego zgodnie z art. 32 u.p.e.a.;
2) postanowienie, że obowiązek objęty tytułem wykonawczym zostanie w trybie postępowania egzekucyjnego wykonany zastępczo przez inną osobę za zobowiązanego, na jego koszt i niebezpieczeństwo.

W postanowieniu o zastosowaniu wykonania zastępczego organ egzekucyjny może wezwać zobowiązanego do wpłacenia w oznaczonym terminie określonej kwoty tytułem zaliczki na koszty wykonania zastępczego, z pouczeniem że w przypadku niewpłacenia kwoty w tym terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych.

Właściciel nieruchomości nie traci uprawnienia do żądania zwrotu poniesionych kosztów usunięcia odpadów i ewentualnej rekultywacji gruntu, jeżeli to nie on zajmował się likwidacją zbiornika. Ta sprawa może być prowadzona w sądzie powszechnym (jest sprawą cywilną o zapłatę).

Natomiast policja powinna wszcząć postępowanie karne przeciwko właścicielowi nieruchomości, choćby na podstawie art. 10 ust. 2a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1399) - dalej u.u.c.p.g., albowiem nieprzestrzeganie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie, a takim jest pozostawianie odpadów na gruncie należącym do tego właściciela, jest wykroczeniem z art. 10 ust. 2a u.u.c.p.g.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.