Pytanie:
Czy członek obwodowej komisji referendalnej jest funkcjonariuszem publicznym?
Odpowiedź:
Członek obwodowej komisji referendalnej nie jest funkcjonariuszem publicznym, ani osobą zrównaną z funkcjonariuszem publicznym w ochronie i odpowiedzialności.
Uzasadnienie:
Katalog osób będących funkcjonariuszami publicznymi zawiera art. 115 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Jako, że w katalogu tym nie został wymieniony członek obwodowej komisji referendalnej, można jednoznacznie wskazać, że nie jest on funkcjonariuszem publicznym. Rozważenia wymaga jednak to, czy do członka obwodowej komisji referendalnej przepisy o funkcjonariuszu publicznym mogą być stosowane odpowiednio.
Na mocy art. 154 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy – dalej k.w., osoby wchodzące w skład komisji wyborczych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych i ponoszą odpowiedzialność jak funkcjonariusze publiczni. Członek obwodowej komisji wyborczej nie jest zatem funkcjonariuszem publicznym, ale wprost wskazane zostało, że ma on tożsamą z funkcjonariuszami publicznymi ochronę prawną oraz odpowiedzialność.
Taka regulacja nie została wprowadzona w odniesieniu do członków komisji referendalnych, jednak w ustawie z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym – dalej u.r.l., funkcjonują dwa przepisy odsyłające do odpowiedniego stosowania Kodeksu wyborczego.
Pierwszy z nich, zawarty w art. 49 ust. 6 u.r.l., wskazuje, że do zasad działalności terytorialnych komisji i obwodowych komisji referendalnych stosuje się odpowiednio przepisy k.w., dotyczące terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych. Należy jednak zauważyć, że ochrona i odpowiedzialność właściwa dla funkcjonariuszy publicznych dotyczy poszczególnych członków komisji, a nie tej komisji jako organu referendalnego in pleno. Tym samym przepis o odpowiednim stosowaniu przepisów k.w., dotyczących terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych do terytorialnych i obwodowych komisji referendalnych nie rozciąga się na przepisy odnoszące się do członków komisji.
Odpowiedź na pytanie musi zatem zostać udzielona w oparciu o drugi przepis który odsyła do k.w. – art. 1 ust. 2 u.r.l. – i zgodnie z którym, w zakresie nieuregulowanym w ustawie do referendum lokalnego stosuje się odpowiednio przepisy k.w. Odpowiedź na pytanie, czy członek obwodowej komisji referendalnej jest objęty rygorami ochrony i odpowiedzialności właściwymi dla funkcjonariusza publicznego, jest zatem zależna od ustalenia, czy odpowiedniemu stosowaniu należy poddać art. 154 § 5 k.w.
Chociaż argumenty wykładni funkcjonalnej mogłyby przemawiać za takimi, tj. odpowiednim, stosowaniem wskazanego przepisu, to przeważający jest argument dotyczący konieczności przestrzegania zasady nullum crimen sine lege stricta. Konstrukcja pojęciowa funkcjonariusza publicznego wiąże się przede wszystkim z prawnokarną ochroną określonych osób i ich prawnokarną odpowiedzialnością. Skoro zatem zaliczenie określonej osoby do grupy tych, którzy podlegają ochronie i odpowiedzialności wpływa na kwalifikację czynów popełnionych przez taką osobę albo przeciwko takiej osobie jako przestępstw, to musi ono nastąpić poprzez wyraźne wskazanie ustawowe, a nie wykładnię funkcjonalną prowadzącą do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących innych osób. Do członków obwodowych komisji referendalnej nie stosuje się zatem przepisu dotyczącego ochrony i odpowiedzialności członków obwodowych komisji wyborczych.
Tym samym, skoro ustawa nie wskazuje expressis verbis, że członek obwodowej komisji referendalnej jest funkcjonariuszem publicznym, ani że korzysta on z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych i ponosi odpowiedzialność jak funkcjonariusz publiczny, to takiego statusu nie można mu przypisywać w drodze wykładni celowościowej.
