Czy pracodawca może zobowiązać mianowanego zastępcę Dyrektora MOPS, który nie ma wykształcenia wyższego do podjęcia kroków w celu uzupełnienia kwalifikacji zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt 7 ustawy o pracownikach samorządowych ?





Jeżeli pracownik nie podejmie kroków w celu uzupełnienia wykształcenia na danym stanowisku, to czy na podstawie z art. 55 ust. 5 pkt 3 ustawy o pracownikach samorządowych pracodawca może rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym bez wypowiedzenia z winy pracownika, traktując to jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych?

Odpowiedź

Brak inicjatywy w zakresie podniesienia kwalifikacji nie może być uznany za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.

Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych do obowiązków pracownika samorządowego należy w szczególności:
- przestrzeganie Konstytucji RP i innych przepisów prawa,
- wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie,
- udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania,
- dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej,
- zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami,
- zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim,
- stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.

Zauważyć należy, że powyższe przepisy zawierają przede wszystkim legalny "zestaw" podstawowych obowiązków pracownika samorządowego. Naruszenie powyższego przepisu może skutkować w pierwszej kolejności odpowiedzialnością porządkową (obecne przepisy ustawy o pracownikach samorządowych nie przewidują już odrębnej odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników samorządowych, dotyczy to także pracowników mianowanych – por. art. 57 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych ), ale należy każdy z tych przypadków rozpatrywać indywidualnie.

Artykuł 24 ust. 2 pkt 7 ustawy o pracownikach samorządowych należy rozpatrywać także w kontekście art. 29 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych , który z kolei stanowi, że pracownicy samorządowi uczestniczą w różnych formach podnoszenia wiedzy i kwalifikacji zawodowych. To oznacza, że pracodawca samorządowy ma dbać o to, by pracownicy podnosili swoje kwalifikacje, a pracownicy mają obowiązek czynić starania dla podniesienia tychże kwalifikacji. Nie oznacza to jednak nakazu np. uzupełniania wykształcenia w sposób wskazany przez pracodawcę. Z żadnego przepisu nie wynika takie uprawnienie pracodawcy, ani też nie jest to obowiązek pracownika.
Kwalifikacja prawna ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków
pracowniczych powinna uwzględniać w jakim stopniu dochodzi do zagrożenia interesów pracodawcy (wyrok SN z dnia 19 marca 1998 r., I PKN 570/97, OSNP 1999, nr 5, poz. 163).

Istotny jest też element winy pracownika. W pojęciu "ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych" mieszczą się 3 elementy. Są to: bezprawność zachowania pracownika (naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego), naruszenie albo zagrożenie interesów pracodawcy, a także zawinienie obejmujące zarówno winę umyślną, jak i rażące niedbalstwo (wyrok SN z dnia 9 lipca 2009 r., II PK 46/09, LEX nr 533035).
W sytuacji zaniechania przez pracownika kroków w celu podniesienia kwalifikacji można mówić o naruszeniu obowiązków pracowniczych.
Jednakże musi być to działanie co najmniej świadome (musi się pojawić element winy, wskazany wyżej). Trudno uznać za zawiniony czyn sam brak inicjatywy pracownika.

Tym samym należy uznać, że brak podjęcia jakichkolwiek kroków w zakresie uzupełnienia wykształcenia nie może być traktowany jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, upoważniające do rozwiązania stosunku mianowania bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 ust. 5 pkt 3 ustawy o pracownikach samorządowych .

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)