Uroczystości organizowane są po raz czwarty z inicjatywy wojewody mazowieckiego Jacka Kozłowskiego we współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich oraz Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince.

"Bardzo chciałbym by coroczne spotkania młodzieży polskiej, żydowskiej i samorządowców w Treblince stały się trwałą tradycją" - powiedział Kozłowski we wtorek dziennikarzom.

Jak mówił zależy mu na tym, by młodzi ludzie z Izraela postrzegali Polskę, nie tylko jako kraj, na którego ziemiach dokonała się zagłada Żydów. Chce także by poznali Polskę także, jako kraj gdzie Polacy i Żydzi współżyli przez ponad tysiąc lat, oraz kraj, gdzie żyją młodzi ludzie tacy sami jak oni, z którymi warto się zaprzyjaźnić.

"Chcielibyśmy też by młodzi Polacy zaczęli dowiadywać się więcej o społeczności, która żyła w ich miastach, a której już nie ma, która swój straszny koniec znalazła w Treblince, ale wcześniej współtworzyła historię mazowieckich miast i miasteczek" - zaznaczył Kozłowski. Przypomniał, że w wielu tych miejscowościach przed II wojną światową Żydzi stanowili 50-70 proc. mieszkańców.

Środowe uroczystości przez pomnikiem głównym w Treblince rozpoczną się minutą ciszy, potem zabrzmią hymny izraelski i polski. Następnie sześć symbolicznych zniczy, będących przypomnieniem sześciu milionów ofiar Holokaustu zapalą m.in. wojewoda mazowiecki, ambasador Izraela Zvi Rav-Ner oraz Samuel Willenberg, ostatni żyjący uczestnik buntu w obozie w Treblince.

Przed rozpoczęciem uroczystości w szkołach w miejscowościach znajdujących się niedaleko Treblinki - w Kosowie Lackim oraz Małkini Górnej - odbędą się warsztaty integracyjno-historyczne "Jesteśmy razem" dla młodzieży. Udział w nich wezmą uczniowie z Izraela oraz ze szkół m.in. w Białymstoku, Kosowie Lackim, Łochowie, Łosicach, Węgrowie, Sadownem, Sokołowie Podlaskim, Małkini Górnej, Mińsku Mazowieckim, Siedlcach, Ostrowi Mazowieckiej, a także grupa uczniów z American School of Warsaw. Po raz drugi w warsztatach i uroczystościach uczestniczyć będzie także grupa uczniów z Białorusi.

Podczas warsztatów przygotowanych przez Muzeum Historii Żydów Polskich młodzi ludzie będę mieli okazję poznać się wzajemnie, przełamać stereotypy we wzajemnym postrzeganiu się oraz porozmawiać o wspólnej historii, poznać nawzajem swoją kulturę, a także historię polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata z okolic Treblinki.

W projekcie "Jesteśmy razem" po raz kolejny wezmą udział również samorządowcy z miejscowości, których żydowscy mieszkańcy zostali zamordowani w Treblince.

Treblinka II była obozem zagłady położonym cztery kilometry od stacji kolejowej w Małkini, na trasie Warszawa-Białystok. Obóz założono latem 1942 roku w ramach akcji Reinhard - nazistowskiego planu zagłady Żydów z terenu Generalnego Gubernatorstwa. Zginęły w nim setki tysięcy Żydów z Warszawy i okolic, z regionu radomskiego i lubelskiego, z okolic Białegostoku, a także ze Słowacji, Grecji i Macedonii. Liczbę ofiar szacuje się na blisko 900 tys. Wiosną 1943 roku naziści rozpoczęli kampanię niszczenia dowodów zbrodniczej działalności.

2 sierpnia 1943 r. w obozie wybuchł zbrojny bunt, w którym wzięło udział ponad 800 więźniów. Szacuje się, że ok. 200 z nich udało się uciec, do końca wojny doczekało nie więcej niż 100. Więźniowie podpalili część budynków obozowych, nie udało im się jednak zniszczyć komór gazowych. Do próbujących przedostać się przez obozowe ogrodzenie strzelano z wież strażniczych. Większość z uciekających zabito, zabito też część pozostałych po buncie więźniów; pozostałych Niemcy wykorzystali do likwidacji obozu i zacierania śladów zbrodni. Treblinkę zamknięto, większość zabudowy zniszczono, a teren zaorano.

W 1964 roku na terenie Treblinki II odsłonięto Pomnik-Mauzoleum, którego autorami są rzeźbiarz Franciszek Duszeńko i architekt Adam Haupt.