Kierownik miejskiego ośrodka pomocy społecznej nałożył na skarżącą obowiązek zwrotu, poniesionych zastępczo przez gminę kosztów związanych z opłatą za pobyt jej matki w domu pomocy społecznej (DPS).
Skarżąca odwołała się od tej decyzji wskazując, że organ nie może orzec o obowiązku "zwrotu" poniesionych zastępczo przez gminę kosztów związanych z opłatą za pobyt w DPS, gdyż nigdy zastępczo tych kosztów nie ponosił. Aby można było mówić o zastępczym ponoszeniu kosztów organ powinien przeprowadzić postępowanie administracyjne w celu ustalenia obowiązku ponoszenia opłat, wezwać skarżącą do uczestniczenia w postępowaniu, zaznajomić z zgromadzonymi materiałami w sprawie, wydać decyzję i ją doręczyć z pouczeniem o przysługujących środkach odwoławczych. Przy czym procedura ta winna odbyć się zanim wydana została decyzja o skierowaniu matki do DPS, zaś decyzja ustalająca opłatę łącznie z decyzją o skierowaniu. Tą decyzją organ kształtuje obowiązek osoby zobowiązanej do ponoszenia opłat. Na podstawie tak ukształtowanego obowiązku skierowanego do osoby zobowiązanej, organ może dopiero dochodzić zwrotu poniesionych wydatków, gdy zobowiązany nie zapłaci. Zdaniem skarżącej, skoro nie było decyzji ustalającej obowiązek - to nie ma obowiązku. Nie ma obowiązku, a więc nie było zastępczego ponoszenia opłat przez organ.
WSA rozpatrując sprawę przypomniał, iż obowiązek wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej przez konkretną osobę spośród kręgu podmiotów zobowiązanych na mocy art. 61 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej kreuje nie umowa, o jakiej mowa w art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej , ale decyzja administracyjna o ustaleniu opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej przewidziana w art. 59 ust. 1 ustawy. Gmina natomiast ma obowiązek uiszczenia opłat zastępczych w sytuacji, gdy osoba, za którą gmina wnosi opłatę ma prawnie określony obowiązek opłaty o oznaczonej wysokości.
Zdaniem WSA nie może zaistnieć taka sytuacja, w której osoba nie mająca wiedzy o obowiązku ponoszenia kosztów pobytu osoby bliskiej w DPS oraz o ich wysokości wskutek nie wydania decyzji, której byłaby adresatem, nagle jest zaskakiwana decyzją organu nakładającą nań obowiązek zwrotu tych kosztów poniesionych zastępczo przez gminę. Strona powinna dokładnie znać treść ciążącego na niej obowiązku, aby mogła z niego się wywiązać. Dopiero uchylanie się od skonkretyzowanego obowiązku upoważniało będzie organ do wydania decyzji o zwrocie kosztów poniesionych zastępczo przez gminę. Zdaniem WSA wydana w sprawie decyzja zobowiązująca skarżącą do zwrotu na rzecz gminy kosztów pobytu matki w DPS nie jest decyzją, o jakiej stanowi art. 59 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej . Zatem zasadny jest zarzut skarżącej, dotyczący nie poinformowania jej o ciążącym na niej obowiązku i wysokości ponoszenia kosztów za pobyt w DPS w chwili umieszczania matki w palcówce. W aktach sprawy brak jest jakichkolwiek dowodów (stosownych faktur, rachunków, czy przelewów) potwierdzających okoliczność, że gmina ponosiła zastępczo wydatki związane z pobytem matki skarżącej w DPS. WSA przyznał rację skarżącej, że skoro nie została wydana decyzja administracyjna ustalająca wysokość kosztów, jakie winna ponieść, to nie ma podstaw do tego, aby organ wydawał decyzję o ich zwrocie.
Na podstawie: Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 28 czerwca 2012 r., sygn. akt II SA/Go 395/12, prawomocny
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)